PETKİM, 2024 yılında 7 milyar TL zarar açıkladı. Zararın temel gerekçesi olarak da şirket, yatırımcı sunumlarında Türk lirasının değerli kalmasını ve yüksek enflasyon gerekçe gösteriyor. Ancak durum gerçekten böyle mi? Bahsedilen iki hususun da mutlaka etkisi var, ama çok az. Zararı nedenleri de sadece onlar değil. Uzun zamandır PETKİM’de fabrikaların kapalı olduğunu, kapasite kullanımının düştüğünü yazıyorum. Yani zarar benim için şaşırtıcı olmadı! Ayrıca yeni PETKİM’ler açması beklenen Türkiye’nin elindekini işletemeyecek konuma düşürmesi de ayrı bir analiz konusu.
PETKİM’in yatırımcı sunumlarında ve finansal raporlarında, kapasite kullanım oranının 2024 için yüzde 58 olduğu ifade ediliyor. Oysa PETKİM’in hizmete girdiği tarih olan 1965’ten 2018’e kadar kapasite kullanım oranı hiçbir zaman yüzde 90’ların altına inmemiş. Son yıllarda dramatik bir şekilde fabrikalar kapatıldı ve kapasite kullanımı düştü. Neticesi olarak da PETKİM’in düşük kapasitede çalıştırılması doğal olarak sabit maliyetlere olumsuz yansımış. Daha önceki yazılarımda belirttiğim üzere kapatılan fabrikalar ve sonuca olarak düşük kapasite kullanımı, zararların en önemli nedeni olarak dikkat çekiyor.
PETKİM Yatırımcı Sunumu Sayfa 11: “Ekonomik olmayan üniteler, maliyet optimizasyonu için geçici olarak kapatılmakta veya düşük kapasite seviyelerinde işletilmektedir 4Ç24’te Petkim, 521 bin ton brüt üretim gerçekleştirdi ve kapasite kullanım oranı %58 olarak gerçekleşti.” Bakalım, Maliye ve Hazine Bakanlığı yetkilileri, SOCAR‘ın PETKİM’in zararını izah eden bu açıklamayı nasıl analiz edecekler!
Kendi ülkemizdeki fabrika çalışmaz, üretmezse ihtiyaç duyulan o ürünler de mecburen ithal edilir. PETKİM yüzde 40’lık kapasite kaybı yaşayınca veya üretim olmayınca yurtdışından ithalat yapılmış. Böylece hem zarar büyümüş hem de dış ticaret açığının büyümesine de katkı sunmuş.
Detaylara bakıldığında PETKİM’in 2024’te 77 milyar TL gelir sağladığı görülüyor. Ancak 2023’teki 87 milyar TL gelirin ciddi anlamda altına düşmüş. Kaybın sadece 10 milyar TL olduğu düşünülmemeli. Üzerine enflasyon farkı da eklendiğinde şirkette çok daha büyük bir gerileme ve küçük yatırımcının mağduriyeti söz konusu.
Kapanan fabrikalar neden açılmıyor?
Defalarca yazdığım üzere bakım/onarım gerekçesiyle kısa süreli olarak kapatıldığı iddia edilen fabrikaların yeniden hizmete dönememesi üretimdeki büyük düşüşün ana sebebi. Dünyanın her yerinde petrokimya fabrikaları teknik sebeplerle uzun süreli olarak kapalı tutulmazlar. Bu tür tesislerde bakım ve onarım şartları bellidir. Teknik kriterlere uyulmayarak fabrikalar uzun süre kapalı tutulursa çok daha yüksek maliyetlerle hizmete geri dönmeleri söz konusu oluyor ya da olmuyor. Ancak aldığım bilgiler PETKİM’in ciddi anlamda ilgisizliğe ve yönetim zafiyetlerine kurban edildiğini gösteriyor. Adeta sahibi yokmuş gibi…
Geçen yılın finansal tablolarını bir gazeteci gözüyle okuduğumda bir önceki yıl (2023) 10,7 milyar TL kâr açıklayan PETKİM’in 2024 yılını 6,8 milyar TL zarar ile kapatması için çalıştırılmayan fabrikalardan başka sebep, gerekçe bulamadım.
Şirket bilançosuna bakıldığında, işletme sermayesinin likidite oranında eksiye düştüğü dikkat çekiyor. Nakde dönüştürülebilir varlıkları (dönen varlıkları) 27 milyar TL iken, bir yıldan kısa vadeli borçları toplamı 40 milyar TL olmuş. Yaklaşık 25 milyar TL uzun vadeli borçlar da dikkate alındığında şirketin toplam 65 milyar TL borcu olduğu dikkat çekiyor. Neredeyse yıllık gelirine (hasılat) eşit borcu olduğu gözüküyor.
Kapasitesini kullanmayan, yoğun borç baskısına giren ve geçen yılı 7 milyar TL zarar ile kapatan şirketin, içine düştüğü bu girdaptan nasıl çıkacağı elbette merak konusu. Hem küçük yatırımcılar hem de duyarlı vatandaşlar PETKİM’deki bu kötü gelişmelerin nereye varacağını bilmek istiyor. Bilançolar üzerinde yaptığım araştırmalar şirketin 35,5 milyar TL net borcu olduğu gerçeğini ortaya koyuyor. Yani SOCAR yetkilileri her şeylerini verip çıksalar dahi yine de PETKİM bu haliyle kurtarmaları zor.
Döviz cinsinden baktığımızda ise yılı 200 milyon dolar zararla kapatan PETKİM’in, 1 milyar dolar civarındaki banka kredi borcunu nasıl ödeyeceği meçhul. Daha önemlisi kısa süre önce SOCAR tarafından açıklanan 7 milyar dolarlık yatırım planını hangi kaynakla ve iştahla gerçekleştirecek? Kısacası durum hiç parlak değil. Ümitli olmak için de ortada somut bir şey yok.
Küçük yatırımcı mağdur ediliyor
Küçük yatırımcılar da PETKİM hisselerine yatırım yaparak gelir elde edeceklerini sanıyorlar. Ancak maalesef yatırımcıyı borsadaki bu tarz şirketler hakkında doğru dürüst bilgilendirecek kaynaklar yok. Bir de böyle bir sorun var. PETKİM’i araştırırken yüzlerce hisse analizi dinledim. Bankaların, aracı kurumların, yatırım bankalarının PETKİM hakkındaki açıklamalarını, izahatlarını okudum. Hiçbirinde ama hiçbirinde şirketin temel gerçeklerini göremedim.
Ben uzman değilim, finansal analist de değilim, borsadan da detaylı anlamam. İlgili uzmanlar PETKİM’de neyi araştırmışlar, gerçek durumu niçin görememişler merak ediyorum. Al diyorlar, sat diyorlar, tut diyorlar. Al diyen neden al dediğini, sat diyen niçin sat dediğin, tut diyen de hangi amaçla tut dediğini bilmiyor.
PETKİM hakkında kimin ne dediği belli değil, her şey yerlerde sürünüyor. İnsan aklına kötü şeyler de gelmiyor değil! Küçük yatırımcıyı bu şekilde ortada bırakmak ve doğru bilgilendirme yapmamak rahatsız edici biraz durum. Hiçbir raporda şirketin kapasitesinin yüzde 58’e düşürüldüğünü göremedim. Bütün sabit giderleri yüzde 100’e göre olan bir PETKİM’in yüzde 58 kapasite ile çalışması halinde zarar edeceği ortadayken, bunu bile görememişler.
Maalesef PETKİM sahipsiz!
Daha önce defalarca PETKİM’de fabrikaların neden kapalı olduğunu gündeme getirdim. SOCAR yetkililerinden tatmin edici cevap alamadım. Bu ülkenin 1965’ten bu yana bu alandaki tek tecrübesi, tek petrokimya şirketinin geleceği ne olacak? Cevap veren yok. Halka açık şirketin kamu tarafındaki altın hisseli sahibi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) da hiçbir yazıma, cevap vermedi.
PETKİM böylesine kötü bir duruma neden düşürüldü, çok merak ediyorum. Böyle giderse kapanır! Şu unutulmamalı SOCAR Star Rafineri’nin varlık sebebi PETKİM’dir. İhale kriterleri de PETKİM’in var olması ve yaşaması için düzenlenmişti. Bir kez daha hatırlatayım.
Bu yazıma da yine hiçbir kurumun cevap vermeyeceğini biliyorum, ama ben yine de yazmış olayım.
Ancak SOCAR yönetiminin bu konuda mutlaka bir açıklama yapması gerekir. PETKİM’in bugünkü durumunun nedenlerini ve gelecekte ne olacağını açık yüreklilikle ve samimiyetle kamuoyuna açıklama zorunlulukları olduğunu düşünüyorum.
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
