Uçakla gökyüzüne yükseldiğinizde şöyle kafanızı pencereden uzatıp bir bakın. Gökyüzünü ne kadar kirlettiğimizi göreceksiniz. İnsanoğlunun ulaştığı her yeri neden bozduğu, hatta yaşanmaz hale getirdiği üzerine yorumlar yapmadan önce biraz nefeslenelim. Çünkü bulutların üstünde çöp falan görmeniz söz konusu değil, bahsedeceğimiz konu başka; uçaklardaki çöpler…
Havayolu ile seyahat eden yolcular, 2018 yılında yaklaşık 6 milyon ton atık oluşturmuş. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne (IATA) göre bu atıkların büyük çoğunluğu ya çöp toplama sahalarına gömülmüş ya da yakılmış. Yaklaşık 2.5 milyon arabanın ağırlığına denk gelen çöplerin ise önümüzdeki 15 yıl içerisinde iki katına çıkacağı öngörülüyor.
Bu istatistiğe dahil olan çöpler, başta tuvalet atıkları olmak üzere, içecek şişeleri, yarım bırakılmış yemekler, kullanılmayan diş fırçaları ve havayolu seyahatine dair aklınıza gelebilecek her şey. Yani bulutların üzerinde, gökyüzünde çöp aramayın, bizzat uçakların içine, etrafınıza bakın. Çünkü her bir uçağın, her inişinde büyük miktarda tek kullanımlık eşyalar bulunuyor ve bunların hepsi atılıyor.
Kabin atıklarının tek sorunu da çevre değil. Cüzdanlara da ciddi zararı dokunuyor. IATA’ya göre yıllık toplam atık miktarının değeri 500 milyon dolar. Bu atıkların bertaraf edilmesi için yapılan masrafların yüksek oluşu ve kabin atıklarının giderek artması bu rakamları önümüzdeki yıllarda daha da yukarı çekecek gibi görünüyor.
Atıkların geri kazandırılması
Iberia Airlines ile Ferrovial Services şirketleri tarafından başlatılan bir İspanyol projesi, uçak atıkları konusunda iddialı bir gelecek tablosu çiziyor. Projenin amacı, atıkların ayrılması için tasarlanmış arabaları kullanmak gibi basit önlemlerle, 2020’nin ortalarına kadar Madrid Barajas Havalimanı’na gelen kabin atıklarının yüzde 80’ini geri kazandırmayı amaçlıyor. Atık ayrıştırma işlemleri için kabin personelinin eğitilmesi de projenin kapsamı dahilinde.
Ayrıca diğer havalimanlarında da hayata geçirilmesi konusunda öncü olmak ve sistemler geliştirerek, kurallar koyulmasının sağlanması amaçlanıyor. Yemeklerin daha az paketlenmesi ile yeniden kullanılabilir çatal, bıçaklar gibi akla ilk gelen çözüm önerileri üzerinde de çalışıyor. Veri analizi gibi yöntemler üzerinde de fikirler üretiliyor. Örneğin business sınıftaki yolcularının yemek tercihlerini tahmin edebilmek için, sadakat programı üzerinden yolcuya dair bazı bilgilere erişebilmek, bu sayede de talebi karşılamak için uçağa daha az yemek yüklenmesini sağlamak ve böylece atığın azalması gibi ilginç konular da projenin amaçları arasında.
Amerikalı dev havayollarında United, 2018 yılından itibaren, tamamen geri dönüştürülebilir kâğıt bardaklara geçiş yaptı. Ayrıca kullanılmayan kişisel bakım havacılıktaki yaygın ismiyle amentity kitler de evsizler ve kadın barınaklarına bağışlanıyor. İlk yılın sonunda, bu girişimle 27 tondan daha fazla atık azalması bekleniyor.
Havayolu endüstrisi, diğer yandan da gezegenimizin en büyük düşmanı küresel ısınmayla da yüzleşiyor. Yolcu sayısı arttıkça doğal olarak artan sera gazı emisyonlarının azaltılabilmesinin çareleri aranıyor. Uçaklardan toplanan bu kadar büyük ölçekli atık sorununun, sektörün büyümesini etkilemeden çözülmesinin yolları araştırılıyor.