Türk Hava Yolları (THY) bölgesel uçuşlarda kullanmak üzere 30 adet uçak alacağını açıklamasıyla birlikte uçak üreticileri Embraer ve Airbus (Bombardier) cephesinde de hareketlilik başladı. THY’nin bölgesel uçak alacağını ilk defa gündeme ben getirdiğim için gelişmeleri de takip ediyorum. Hafta içi İstanbul’da yapılan IATA toplantısında ben de biraz bu konuya eğildim.
Mesela THY cephesinde ibre hangi uçak modelinden yana? Uçaklar hangi özellikleriyle öne çıkıyor? Bombardier’in bölgesel uçağını pazarlayan Airbus’ın THY üzerindeki eski etkisi kalmış mı? Gördüğüm kadarıyla taşlar yerine oturmuş. THY yöneticileri bölgesel uçak alımıyla yeni bir model ve her açıdan yeni ekip planlaması tablosuyla karşılaşacaklarını söylüyorlar. Airbus’ın çatısı altındaki Kanada üretimi A220 modelinin de üçüncü bir şirketten uçak alma durumundan farkı olmadığı belirtiliyor.Brezilyalı Embraer’in bazı açılardan daha avantajlı ve pazara girmek için de arzulu olduğu belirtiliyor.
Airbus’ın ise mevcut ilişkiler çerçevesinde ilerlemek istediği, THY filosuna farklı bir model daha koyacakmış gibi hareket ettiği, ilave avantaj sunmada zorlandığını öğrendim. Bir de THY yetkililerinin Embraer E195-E2’nın yakıt verimliliği ve işletme giderlerinin düşüklüğüyle kabin içindeki 2+2 oturma düzeninden etkilendiklerini öğrendim. İşletme maliyetleri (operataion cost) ayrı bir konu, ama kabin içinde oturma düzeninde A220’ler 2+3 şeklinde orta koltuklu dizayna sahip olması, orta koltuk problemleri için bir handikap gibi duruyor.
Öte yandan bölgesel yolcu uçağı üretiminde dünyanın önde gelen havacılık şirketi Embraer, Çin pazarında daha da etkin konuma gelecek gibi görünüyor. Çin Sivil Havacılık İdaresi’nin (CAAC) bir hafta önce Embraer’in E190-E2 modeline Tip Sertifikası vermesi bu yorumların bir nedeni. Diğer sebebi ise 8-13 Kasım arasında Zhuhai’de gerçekleşen Airshow China 2022’de Embraer TechLion E195-E2’nin Çinlileri etkilemiş olması… Zira bu modeli için de lisansı yakında alacağı ifade ediliyor.
Defalarca Embraer’in Brezilya’daki fabrikasını ziyaret ettim ve bu modellerin gelişme hikayesini de biliyorum. Yeni gelişme haberleri önüme düşünce merakla takip ediyorum. Ancak Çin’deki gelişmeler bölgesel uçak pazarında rakipleriyle arasında dengeleri değiştirecek öneme sahip. Zira Embraer zaten Çin pazarında önemli oyuncu. COVİD’den önce Çin’de 91 adet Embraer uçağı vardı. Salgın döneminde çok başarılı uçuşlar yaptılar.
Benzer bir fırsat Embraer’in rakibi konumundaki Kanadalı Bombardier için söz konusu değil. Üstelik Bombardier’in bölgesel uçaklar bölümünü Airbus’ın satın almasına ve Çin’de fabrikası olmasına rağmen Kanada-Çin ilişkileri sebebiyle bu pazarda kendisine yer bulması zor. Kanada, İHA’larda kullanılan bazı ekipmana ihracat yasağı koyarak, Türkiye ile de sorun yaşamıştı. Fakat Çin-Kanada ilişkileri daha stratejik ve derin unsurlar içeriyor.
Üstelik Çin’in kendi markası ARJ21 ve C919 uçakları olmasına rağmen Embraer’in bu pazarda 2041’e kadar yaklaşık 1445 yeni uçak teslim edebileceği tahmini yapılıyor.
Embraer, E190-E2 modelini Avrupa’da ilk olarak 2018’de hizmete sunmuştu. Son teknolojiye sahip uçak, havayolları için en düşük işletme maliyetleri sunuyor. Daha yüksek irtifada uçuyor ve daha kısa pistlere inebiliyor. Kabinde daha fazla bagaj alanı sunuyor, sessiz ve az yakıt tüketiyor. Bu özellikleri de onu üstün performans sunan bölgesel uçak yapıyor.
Yazarın Diğer Yazıları