Teknolojinin baş döndüren gelişimi İnsansız Hava Araçları (İHA) tarafında da kendini hissettiriyor. Artık insan yaşamını kolaylaştıracak birçok İHA modelleri üretiliyor. Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan havacılık fuarlarına gittiğimde de İHA’lar için ayrılan alanların gittikçe genişlediği dikkatimi çekiyor.
Güvenlik güçlerinin keşif, gözetleme ve silahlı modellerini kullandığı, tarımda başta ilaçlama olmak üzere tohumlama, ürün takip, sulama kontrol, sağlıkta acil ilaç, organ nakli ve denemesi devam eden ambulans modelleri dikkat çekiyor. Artık güvenlik güçleri sahada yoğun bir şekilde kargo taşımacılığında kullanıyor. Şehir içlerinde ürün teslimatı gibi hizmetlerin yaygınlaşabilmesi için birtakım düzenlemeler gerekiyor.
Hava taksi olarak modelleri geliştirildi. İnsan taşıyan pilotsuz modeller de hizmete girmek için hem gün sayıyor hem de bazı ülkelerde ilgili otoritelerin düzenlemelerini bekliyor.
Türkiye de İHA konusunda dünyanın önde gelen ilk 3 ülkesinden birisi. Daha çok güvenlik amaçlı kullanılan ve giderek sivil tarafta da etkin olmaya başlayan modellerimiz ön plana çıkıyor. Baykar’ın Bayraktar TB2, Akıncı, Cezeri ve Kızılelması, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ’nin (TUSAŞ) Anka, Aksungur ve henüz ismi açıklanmayan jet motorlu modeli dünya çapında dikkat çeken ürünlerimiz. Aselsan ve Altınay ortaklığında kurulan Dasal da kendi kategorisinde önemli işlere imza atıyor. Dasal 1,5 kg, 15 kg, 75 ve 150 kg ağırlıkta ürün taşıyan çeşitli kargo modeli İHA’lar geliştirip, müşterilerine teslim etmiş, keşif ve gözetleme ürünlerine imza atmış bir şirketimiz. Benzer şekilde başka şirketlerimiz de var.
İHA’lar artık hiç aklımıza gelmeyecek yerde devreye girip önemli faydalar sağlıyorlar. Geçtiğimiz günlerde Avustralya’da Avalon Air Show gerçekleştirildi. Bu fuarda dikkat çeken yeni bir İHA tanıtıldı. Kuyruğu üzerine oturan yeni model Strix adı verilen İHA’yı İngiltere BAE Systems ve Avustralyalı Innovaero şirketi ile birlikte geliştirmiş.
Avustralya’da geliştirilen hibrit İHA bir nakliye konteynerinin içine sığabilecek şekilde katlanabiliyor. Görev alanına nakledilirken daha az yer kaplayan Strix, 160 kg faydalı yükü 800 km mesafeye götürebiliyor.
Yerde yuvarlanabiliyor
Strix, havadan yere saldırı, kalıcı istihbarat, keşif ve gözetleme gibi birçok rolü kolaylıkla başarabiliyor. Askeri helikopterlere yardımcı kuvvet olarak destek verecek şekilde tasarlanmış. Ön ve arka tarafında kanatları bulunan hava aracının ön kanatlar aşağı, arka kanatlar yukarı doğru eğilimli. Ön cepheden bakıldığında X-kanat türü olduğu belli oluyor. Dört kanat ucunda bulunan pervanelerle uçuyor. İniş takımları uçağın kuyruğundan merkezine doğru açılıp kapanabilir. Hava aracının burun kısmı ise belli bir açıyla havaya doğru kaldırılmış. Böylece istenmeyen bir durumda İHA’nın yerde hasar görmeden yuvarlanmasına olanak sağlanıyor.
Strix 2026’da hizmete girecek
En dikkat çekici özelliği kuyruğu üzerinde durması ve dikey iniş kalkış (Vertical take-off and landing -VTOL) yapabilmesi. Tek operatör tarafından kullanılabilen İHA yerden veya havada bir helikopterin içinden de rahatlıkla komuta edilebiliyor. Bu son model İHA’nın prototipi üzerinde çalışmalar henüz devam ediyor. Strix’in 2026’da Avustralya’da operasyonel hizmete hazır hale getirilecek.