Uzun bir süredir elektrikli hava taksilerin İstanbul gibi büyük metropollerde, havalimanı ile şehir merkezi arasında hizmete girmesi için çalışmalar yapılıyor. Elektrikli hava taksilerle şehrin belli merkezlerine 10 dakika gibi bir zamanda ulaşım imkanı sunulması hedefleniyor. Hava taksilerin ilk etapta Türk Havayolları, Emirates, Katar gibi şirketlerle üst sınıflarda yolculuk edenlerin hizmetinde veya özel iş jeti seyahatlerinde kullanılması bekleniyor.
Şu an Emirates Havayolları, first ve business yolcularının ulaşım ihtiyaçlarını özel BMV otomobillerle gerçekleştirdiği modelin gelecek yıllarda hava taksilerle yapılmasına kısa bir zaman kaldı denebilir. Galiba dikey iniş/kalkış yapacak hava taksilerin hizmet vermesi için en uygun mekanlar da AVM’lerin üst katları veya yakınlarındaki açık alanlar olacak.
ABD’nin en büyük havayollarından Delta, işte böyle bir hava taksi hizmeti verebilmek için yoğun çaba sarf ediyor. Bu hedefe ulaşmak için de elektrikli hava taksilerini piyasaya sürme gayreti gösteren Joby Aviation ile yaptığı ortaklığın nasıl bir netice vereceği merak ediliyor. Ancak son yıllarda elektrikli taksiler eskisi gibi de heyecan uyandırmıyor. Bu sebeple sektörde gözler Delta-Joby ortaklığına çevrilmiş durumda.
Başlangıçta 4 yolcuyla uçacak
Joby Aviation’ın elektrikli hava taksileri, dört yolcuya kadar konforlu bir şekilde hizmet verebilecek şekilde tasarlanmış. Aynı kapasitede elektrikli başka hava taksi modelleri de Joby’den ilham alarak hatta onunla rekabet edecek modellerle kendilerini geliştirmeye çalışıyor. Şüphesiz sonraki yıllar daha farklı ve gelişmiş hava taksiler de ortaya çıkacaktır.
Joby’nın elektrikli hava taksisi ile yaklaşık olarak 320 km/saate kadar hızlarda seyahat edilebilecek. Diğer ifadeyle trafiğin yoğun olduğu büyük şehirlere havalimanı-şehir merkezi arasındaki ulaşım olanlar için 10 dakikanın altına düşecek. Şu an bazı geleneksel/legacy havayolları first ve business yolcularına, özel kara araçlarıyla benzer hizmeti zaten veriyor. Hava taksilerin sorunsuz bir şekilde hizmete girmesi halinde aynı modelle yaygınlaşması bekleniyor.
İstanbul e-VTOL’a hazırlanmalı
Şüphesiz İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın da böyle bir gelişmeye hazır olmasında fayda var. Hava sahasının düzenlenmesi ve şehir merkezinde elektrikli dikey iniş/kalkış yapan araçlar (e-VTOL) için uygun mekanların tasarlanması gerekir. Hatta İstanbul Havalimanı yetkililerinin de bu yıl hizmete sokacakları Genel Havacılık Terminali’nde böyle bir hizmeti şimdiden gündemlerine almaları iyi olacaktır.
Maalesef uzun süredir gündemde olan elektrik hava taksiler, istenen seviyede ilerleyemedi, ama o sürecinde sonuna gelindiğini düşünüyorum. Hükümetlerin yapması gereken hava sahasına yönelik düzenlemelerin gecikmesi ve uluslararası standartların oluşturulmaması bir sorundu. Hava taksilerin bazı açılardan teknik yeterliliğe ulaşamaması da başka bir problemdi. Ancak Delta Havayolları ile Joby Aviation arasındaki işbirliğinin bir kırılma yapacağına inanılıyor.
Los Angeles ve New York öncü olacak
Birazda somut örnek üzerinden yaşanan sürece dikkat çekeyim. Joby Aviation, Eylül 2009’da Kaliforniya‘da kurulduktan 6 yıl sonra 2015’te elektrikli hava taksi için yol haritası çıkardı. Kendi tasarımlarını ortaya koymadan önce, elektrikli havacılığın detayların keşfetmek için çalıştı. Tam ölçekli prototipler üretmeye başladı. 2022’de ise e-VTOL hava taksisiyle test uçuşları yapmaya başladı. Sonra bu sürece Delta Havayolları dahil oldu.
Delta, Joby için önce 60 milyon dolarlık bir ön sermaye yatırımı yaptı. Proje ilerledikçe de daha fazla yatırım yapabileceğini ve toplamda 200 milyon dolara kadar da rakamı yükseltebileceğini açıkladı. Akabinde de Joby ile birlikte New York ve Los Angeles havalimanları ile şehir merkezi arasında elektrikli hava taksi hizmetlerini başlatmayı planladığını açıkladı.
Havayolu, New York John F. Kennedy Havalimanı’ndan Manhattan şehir merkezine 7 dakika, Los Angeles Havalimanı’ndan şehir merkezine de 8 dakikalık bir seyahat süresi olacağını duyurdu. Her iki havalimanı da Delta’nın pazarı payı olarak en büyük olduğu meydanlar olması sebebiyle sektörde merak uyandırdı. Hatta başka havayolları da bu haber sonrası araştırma içine girdi. Bu kapsamda önceki yıllar THY’nin de bazı girişimleri olduğunu, hava taksi geliştiren şirketlerle görüştüğünü biliyorum.
Uçarken sesi duyulmayacak
e-VTOL taksiler ilk başlarda gelir seviyesi yüksek dar bir kesime hitabe edecek. Çünkü yeni, gelişmiş teknolojinin yüksek bir fiyatla hizmete gireceğini söylemeye gerek yok. Ancak zamanla fiyatların aşağı ineceği, hava taksi teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak kullanımı da yaygınlaşacaktır.
Şehir merkezlerinde e-VTOL taksilerin gürültüleriyle rahatsızlık vermemesi için Joby Aviation, tasarım ve üretim aşamasında NASA ile iş birliği yaparak gürültü kirliliğinin minimuma indirmiş. Gökyüzündeki bir uçağın veya yoldaki bir arabanın sesiyle kıyaslanmayacak kadar az ses çıkaracak. Hatta hava taksi uçarken yerde sesinin duyulmayacağı ifade ediliyor. Yani şehirlere ilave bir gürültü kirliliği getirmeyecek.
FAA sertifikasyona başladı
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), bugüne kadar 60 bin km’den fazla uçuş yapan Joby için e-VTOL taksi sertifikasyon programının son aşamasına Aralık 2024’te geçilmiş. Bu sene için de ise FAA uyumlu e-VTOL ile uçuş testlerine başlanması hedefleniyor. Bu testlerin sonucuna göre de hizmete giriş takvimi belli olacak…
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
