Dünya Savunma Fuarı 2024 (World Defense Show, WDS), 4-8 Şubat 2024 tarihlerinde Suudi Arabistan’ın Riyad şehrinde gerçekleştirildi. WSD, iki yılda bir düzenlenen bir savunma ve güvenlik fuarıdır. Askeri Sanayi Genel Müdürlüğü (Saudi Arabia’s General Authority for Military Industries, GAMI) tarafından düzenlenmekte olup dünya çapındaki firmalara ev sahipliği yapmaktadır. Bölgenin önemli fuarlarından birisidir. Dünyanın birçok ülkesinden hem ana yükleniciler hem de alt yükleniciler katılım sağlamaktadır. Bölgenin coğrafi konumu ve son yıllarda bölgede yaşanan gelişmeler fuarı daha anlamlı hale getirmektedir. Ayrıca WDS, Suudi Arabistan Askeri Endüstrileri (Saudi Arabian Military Industries, SAMI) ile 2028 yılına kadar sürecek stratejik işbirliği protokolü imzalamıştır. Dünya Savunma Fuarı; dünya savunma endüstrisinin tüm savunma alanlarında ağ oluşturması (network), ortaklık kurulması, bilginin paylaşılması, yeniliklerin ve yeteneklerin keşfedilmesi için önemli bir organizasyondur.
Fuar alanı, Riyad’ın merkezine yaklaşık 70 km uzaklıkta olup ulaşım yoğun trafikten dolayı 1 saatten fazla sürmektedir.Toplamda 800.000 m2’lik bir alana yayılan mekân; üç büyük sergi salonu, açık hava sergi alanları, arazi gösteri pisti, pist ve statik uçak gösterileri için kullanılabilecek alanlardan oluşmaktadır. Fuarın açık alanında gösteri uçuşları için farklı ülkelerin gösteri takımları yer aldı. Suudi Kraliyet Hava Kuvvetlerinin akrobasi ekibi Saudi Falcons, Çin’in Bayi Akrobasi Ekibi ve bir de Türk Yıldızları hava gösterileri gerçekleştirdi. Ayrıca arazi gösterileri de yapıldı. Fuar altyapı ve sosyal hizmetler açısından değerlendirildiğinde, kapalı alanların iklimlendirmesi gayet iyiydi. Dışarının sıcaklığı içerde hissedilmedi. Hem yeme-içme hem de tuvalet ve temizlik anlamında organizasyonun başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Yol gösterme ve heyetleri ağırlama oldukça başarılıydı.
Fuarda askeri alandaki yeni teknolojilerin tanıtımına ağırlık verilmesine rağmen yoğunlukla insansız hava araçları (İHA) (Unmanned Air Vehicles, UAVs) teması yaygındı. Küçük dronlar dahil her çeşit İHA modelini görmek mümkündü. Dünyanın dört bir yanından organizatörlerin paylaştığı bilgilere göre fuara 76 ülkeden 773 firma, 100.000’den fazla ziyaretçi ve 116 ülkeden 441 delegasyon katılım sağlamıştır.
Katılımcı ülkeler ve firmalar incelendiğinde savunma sanayinde önemli güce sahip Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Çin firmaları yoğunluktaydı. Özellikle dikkat çeken noktalardan birisi Çin standındaki ürünlerin diğer ülkelerin ürünlerine çok benzerlik göstermesiydi. ABD ve Çin’in yanında 3. ülke olarak ülkemiz göze çarpıyordu. Ayrıca fuarı bölgesel oyuncular açısından değerlendirdiğimizde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait standlar daha geniş, daha lüks ve göz kamaştırıcıydı. Fuarın her günü dolu dolu geçti. Fuar saatleri 10:00-17:00 arasında olmasına rağmen neredeyse akşam 18:30-19:00 arasına kadar yoğunluk devam etti. Bu fuardaki görüşmelerde dikkat çeken en önemli nokta ise Arap ülkelerinin kendi sanayilerini kurma ve yerliliğe önem verme konusundaki projelere yönelmeleriydi. Ortak girişimlere açık olduklarını fakat faaliyetlerin mutlaka ülke içerisinde yapılması gerekliliğinin zorunluluğunu vurguladılar. Ülkeler sanki petrol sonrası döneme hazırlık içerisinde gibiydiler. Yüksek teknolojiye geçiş için hazırlık yaptıklarını beyan ettiler. İstisnasız bütün firmalar her yatırım için de titizlikle hazırlanmış fizibilite çalışmalarını istiyorlardı. İlave olarak Suudi Arabistan’ın Vizyon 2030 çalışmaları net olarak her alanda dikkat çekmekteydi. Hem fuarda hem de ülke genelinde de bu anlamda bir canlılık gözden kaçmadı. Hatta Riyad’ı çok önceden bilen arkadaşlarımız eskiye göre bu kapsamda Riyad’da önemli gelişmelerin olduğunu ifade ettiler.
Fuar Türkiye açısından değerlendirildiğinde bölgede Türkiye rüzgârının estiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. “Nasıl işbirliği yapılabilir?” konusunda ciddi gayretler oldu, yakın zaman için seyahatler planlandı. Ülkemiz fuara 29 Türk savunma şirketi ile katılım sağladı, sergi alanlarımız yaklaşık 3.229 m2‘lik geniş bir alana sahipti. Uzun zamandır durgun seyreden ilişki döneminden sonra ülkemize olan ilginin artması ve ilişkilerin düzelmesi önümüzdeki dönemde önemli gelişmelere kapı açacaktır. Geçmiş yıllara göre oldukça umut verici, yapıcı, birlikte kazanmak felsefesine dayalı işbirliği yapma arzusu gözlemlendi. Hem Milli Savunma Bakanlığımız hem de Savunma Sanayi Başkanlığımızdan üst düzey katılım vardı. Türk stantlarına ilgi çok üst düzeydeydi. Hemen hemen her gün yoğunluk vardı. Yüksek teknoloji projelerinin birlikte hayata geçmesinin yakın olduğu kanaatindeyim. Son zamanlarda liderlerin karşılıklı en üst düzeyde ilişkilerin geliştirilmesi yönündeki verdiği talimatların meyve vermeye başladığına şahit olduk. Bu durum ülkemiz için önemli bir fırsattır. Bu önemli gelişmelerin yanısıra önümüzdeki dönemlerde ülke olarak fuarlara gerçek platformlar götürmeliyiz ve ayrıca gösteri uçuşları yapmalıyız. Ülkemizin tanıtımı, iş birliklerin artması ve ciddi manada katma değer oluşturulması için bu husus mutlaka dikkate alınmalıdır.
Sonuç olarak; hükûmetleri, endüstri liderlerini, büyük savunma oyuncularını ve girişimlerini tek bir çatı altında bir araya getiren fuar 6,9 milyar dolar değerinde 61 siparişle sona erdi. Bölgede hâkim olma, ortak proje geliştirme ve dostlukları pekiştirme anlamında adımlar atıldı. Ülkemiz açısından çok iyi bir başlangıç oldu. Ülkemizin tekrar bölgeye gelmesi sevinçle karşılandı. Şimdi bu pozitif havayı fırsata çevirmek, birlikte adımlar atmak zamanıdır.