Ortak proje geliştirmek bütün proje ortakları için hem finansal hem de bilgi ve tecrübe gücünün birleştirilmesi açısından oldukça faydalı bir faaliyettir. Duruma göre bir tarafın finansal desteği diğer tarafın da kabiliyet ve tecrübesiyle gerçekleştirilebilir. Bazen de her iki taraf yükü eşit veya oransal paylaşır. Çoklu ortaklıklar kurularak hisse paylaşımı yapılır. Tabii burada taraflardan birinin benzer işi geçmişte yapmış olması diğer tarafın daha kolay ortaklığı kabul etmesine, işi öğrenmesine ve teknoloji transferine de imkân sağlar. Böylece uzun yollar kısa zamanda alınır, amaca daha hızlı ulaşılır. Finansal yük beraberce paylaşılır, bilgiye ulaşım kolaylaşır. Ayrıca, insan kaynağı gücü de birleştirilerek sinerji oluşturulur.
Ülkemizde ortak proje geliştirmek kısmi olarak yapılsa da Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’ne göre çok düşük seviyededir. Önümüzde AIRBUS gibi çok devasa bir konsorsiyum ve Eurofighter Typhoon gibi örnekler mevcuttur. Bilindiği üzere AIRBUS, Hollanda’nın Leiden şehrinde kayıtlı bir şirkettir. Ağırlıkça sırasıyla Fransa, Almanya, İspanya, İngiltere ve Hollanda ortaklığında işler yürütülmektedir. Toulouse, Hamburg ve Sevilla önemli havacılık merkezleridir. Firmanın Çin, İngiltere ve ABD’de üretim tesisleri bulunmaktadır. Son montaj işlemleri Fransa’nın Toulouse, Almanya’nın Hamburg, İspanya’nın Sevilla, Çin’in Tianjin ve ABD’nin Mobile ve Alabama şehirlerinde yapılmaktadır. Şirketin hisseleri Fransa, Almanya ve İspanya’da işlem görmektedir. Eurofighter Typhoon ise Avrupa’nın önde gelen dört ülkesi İngiltere, İtalya, İspanya ve Almanya tarafından geliştirilmiş ve seri üretilmekte olan bir savaş uçağıdır. Uçağın farklı aksamları farklı ülkelerde üretilmekte ve güçlü iş birlikleri yapılmaktadır. Bir ülkenin izni olmadan diğer ülke savaş uçağı satamamaktadır. Yani ortak akıl ve menfaat ön plandadır. İhtiyaçlar konsolide edilerek çok büyük miktarda iş hacmi oluşturulmaktadır. Böylece proje çok fizibil hâle gelmektedir. Askeri kargo uçağı A400M’de ülkemizin yer aldığı ortak, çok uluslu proje örneklerinden birisidir. Bu proje sayesinde büyük kazanımlarımız olmuştur. Bu tür ortaklı projelerde hem maliyet hem çıktı paylaşılmaktadır. Böylece her bir ülkeye düşen mali ve insan kaynağı yükleri azalmaktadır. Birbirleriyle dost ve müttefik olan hatta geçmişte birbirleriyle savaşmış ülkeler bile bir araya gelerek ortak menfaatte birleşmektedirler. Neden bu güzel örnek bizim gibi bir ülkenin dost ve müttefiki olan, tarihsel yakınlığı olan ülkelerle gerçekleşmesin? Buna ne engel vardır, bir araya gelip iş planı yapıp, finansal güçleri birleştirip çalışmak çok mu zor? Hatta bu tür projelerle diğer alanlarda da iş birliği artabilir, projeler milletleri birbirlerine yaklaştırır, dostluklar kuvvetlenir. Dünya üzerinde güç ve itibar sahibi olunur. Güvenlik açısından da ülkeler kendilerini daha güçlü hissederler.
Dünyada son yıllarda ciddi ekonomik krizler yaşanmaktadır. Kaynakları etkin ve verimli kullanmak, projeleri kâr merkezli hâle getirmek, finansal ve insan kaynağı yükünü paylaşmak çok önemlidir. Çünkü bir ülkede hem mali kaynak hem de yetkin insan kaynağı bulunamayabilir. Bulunsa bile ülkeye ciddi bir yük getirebilir, bu durumda mantıklı olan ihtiyaçları belirleyerek ortak temin yoluna gitmektir. Açık kaynaklarda Lockheed Martin F-35 Lightning II Program maliyeti 428,4 milyar dolar (2044 yılına kadar), operasyonlar ve idame için $1.196,4 milyar (2077’ye kadar) olarak verilmektedir. Uçağın geliştirme maliyeti, 2004 yılına ait Amerikan resmi raporlarına göre 40,5 milyar dolar olarak belirtilmektedir. Açık kaynaklardan elde edilen bilgilerden yine F-35’in ilk geliştirme maliyeti 38 milyar dolar olarak planlanmışken 2018 yılında gerçekleşen geliştirme maliyeti 56 milyar doların üzerine çıktığı belirtilmektedir. Uçağın birim maliyeti de üretim süreci içerisinde büyük değişiklik göstermiştir. Çünkü ilk planlamayla sonraki gelişmeler arasında mutlaka farklar olmaktadır. Bütün projelerde az veya çok bu durum ortaya çıkmaktadır. Tek başına bir ülkenin özellikle gelişmekte olan bir ülkenin bu büyüklükteki maliyeti tek başına üstlenmesi çok zordur. Tek başına üstlense ürettiği uçağın birim maliyeti çok yüksek olacaktır. Bu yüzden ihtiyaç sahibi dost ve müttefik olan ülkelerle toplam ihtiyaç belirlenerek ortak hareket edilmesi çok büyük faydalar sağlayacaktır. Geliştirme süreci hızlanacak, birim maliyet düşecek, finansal yük azalacaktır.
Sonuç olarak, ortak proje geliştirebilmenin yolu ülkeler arası iş birliği için azami gayret göstererek birlikte çalışma zeminini tesis etmektir. Bu tür iş birliklerinin başlaması içinde ülke yöneticilerinin sıklıkla bir araya gelerek konuyu gündemde tutması elzemdir. Her seviyede ziyaretlerin gerçekleştirilmesi çok önemlidir. Ayrıca proje paydaşlarına ortak projenin sağladığı faydalar anlatılmalı, iş birliklerinin herkesin faydasına olduğu gösterilmelidir.