“There would be no Airbus without Henri Ziegler”
“Henri Ziegler olmadan Airbus olmazdı,”
(Airbus CEO Gustav Humbert, April 1, 2006).
Henri Ziegler’i Airbus şirketinin bugünlere gelmesinde en büyük emeği olan unutulmaz havacı, Avrupa havacılığının öncüsü, Fransız havacılık endüstrisinde büyük bir isim, Airbus şirketinin kurucu babası ve ilk CEO’su, Fransız hükümetinin desteğini alarak Airbus’ın küresel başarısındaki yolculuğunu başlatan orijinal uçak olan Airbus A300B’nin geliştirilmesinin arkasındaki itici güç olarak biliyoruz. Henri Ziegler aynı zamanda uçak mühendisi, hava kuvvetleri subayı, sertifikalı uçak ve deniz uçağı askeri pilotu ve aynı zamanda test pilotudur. Fransız-İngiliz süpersonik uçak projesi Concorde’un lideridir. Onun kuruluşunda liderlik ettiği Airbus, 2019 itibarıyla dünyanın en büyük ticari uçak üreticisi ve en çok ticari uçak siparişi alan şirketidir.
Ebeveynleri Alman olan Henri Ziegler 18 Kasım 1906’da Fransa’nın Limoges şehrinde dünyaya gelmiştir. Orta öğrenimini Stanislas Kolejinde tamamlamış ve 1926 yılında École Polytechnique’e kabul edilmiştir. Burada Ulusal Havacılık Mühendisliği alanından mezun olmuştur. Ayrıca yönetim konusunda da diploması vardır. 1933 yılında Gillette Rizzi ile evlenmiş, Bernard, Michel, Xavier ve Isabelle isimlerinde dört çocuğu dünyaya gelmiştir. Savaştan önce Hava Bakanlığında ve Hava Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığında çeşitli görevlerde bulunmuş; 1938 yılında Villacoublay Uçuş Test Merkezinin müdür yardımcısı olmuştur.
Özgür Fransa Hava Kuvvetlerinin bir subayı olmakla birlikte bilindiği üzere kendisi bir mühendis idi. Concorde süpersonik jetliner ve Airbus sivil uçak programı da dâhil olmak üzere İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’nın en iddialı savaş havacılık projelerini başlatmıştır. Airbus A300B’nin geliştirilmesinde önemli katkılar sağlamıştır.
Aralık 1939’da ABD’deki Fransız Hava Satın Alma Misyonu başkan yardımcılığına atandı, bir üretim ve satın alma programının yürütülmesinden sorumluydu. Uçak parçası alımı için ABD’de bulunan Henri Ziegler, Fransa’nın yıkılmasından sonra, Alman karşıtı direnişi organize etmek için işgal altındaki vatanına geri döndü. 1944’te İngiltere’ye kaçak olarak gitti. Burada ilk olarak Albay Vernon adı altında, Özgür Fransız Hava Kuvvetleri’ne komuta etti ve Fransa’yı kurtarmak için General Charles de Gaulle’un emrinde savaşan Fransız direnişinin kurmay başkanı olarak görev yaptı. Savaştan sonra Washington ve Londra’da askeri irtibat görevinde bulundu ve 1946’da Fransız ulusal havayolu Air France’a katıldı. 1968 yılında Fransa’nın güneyinde lider bir uçak üreticisi olan Sud-Aviation’a yönetici olarak atandı. Daha sonra Fransız havacılık endüstrisinin çekirdeği olan Societe Nationale Industrielle Aerospatiale’a geçti. Burada iken, süpersonik sivil bir jetliner olan Concorde’u ortaklaşa geliştirmek üzere İngiliz uçak imalatçılarına katılmak istedi. Henri Ziegler 1969’larda Avrupa’da mevcut ufak uçak endüstrilerinin Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği’ndeki uçak sanayileri ile rekabet edemeyeceğini söylediğinde, Fransız Hükümeti bakanı tarafından bir hain olarak kınanmış olmasına rağmen, Fransa’nın böylesi izolasyonlarını terk etmesi ve jetliner üretmek için diğer Avrupa hükümetleriyle iş birliği yapması gerektiğini savunmaya devam etti. 1960’ların ortalarında dünyanın ticari uçaklarının %85’ini üreten Amerika Birleşik Devletleri’nin hâkimiyetine meydan okumak amacıyla, İngiltere ve Fransa, uçak sanayilerinin güçlerini birleştirmek için bir yol arıyorlardı. İngiltere, Fransa ve Almanya, Ekim 1972’de Airbus 300B isimli çift motorlu, geniş gövdeli uçak ile yeni bir sivil jetliner serisi tasarımına başladı. Bu projede başı, Henri Ziegler çekiyordu. İngiliz ve İspanyol şirketlerinin eklenmesiyle konsorsiyumun daha da genişledi. Henri Ziegler 1975 yılına kadar Airbus’ta kaldı,
Airbus, 1970’lerin başlarında İngiliz ve Fransız uçak üreticilerinin kırılgan bir ittifakı iken günümüzde dünyanın dört bir yanından verilen siparişlerin yaklaşık yarısının hâkimiyetine sahiptir. 1998 yılında, Fransa Başbakanı Lionel Jospin, Avrupa havacılık ve uzay endüstrisinin teknolojik ve ekonomik başarısının kökeninde olanlardan birisi olarak Henri Ziegler’i övmüştür.
Bununla birlikte Henri Ziegler’in süpersonik Concorde projesi sukut-u hayale uğramıştır. 1971’de ABD Başkan Richard M. Nixon ile Fransa Cumhurbaşkanı Georges Pompidou’nunda bulunduğu bir ortamda yaptığı coşkulu bir Concorde tanıtımı neticesinde Amerikan havayolu şirketlerinin, başlangıçta 31 adet Concorde satın alma sözünü almıştı. 1980 yılında ise Concorde’u daha da tanıtmak için Henri Ziegler, ortak bir Avrupalı-Amerikan projesini duyurdu. Ancak çok gürültülü olması bahanesi ile çevreciler ve Boeing firması birlikte Concorde’a karşı örgütlendi. Bu nedenle, 1973 yılında Trans World Airlines ve Pan American World Airways, kısa süre sonra da diğer Amerikan havayolları siparişlerini iptal etti ve Concorde’un kritik Amerikan pazarına girişi etkili bir şekilde engellendi.
Olağanüstü askeri ve endüstriyel meziyetleri Henri Ziegler’e Grand Officer of Honor, War Cross 1939-1945, Direniş Rozeti, Legion of Merit Subayı, Britanya İmparatorluğu Komutanı, CVO ve CBE bröveleri gibi sayısız ödül kazandırmıştır. Bu ünlü havacı 24 Temmuz 1998 tarihinde 92 yaşında Fransa’nın Paris şehrinde vefat etmiştir. Gerisinde 154000 çalışanıyla dev bir Airbus bırakmıştır.
Ölümünden sonra ailesi ve arkadaşlarından edinilen bilgiler; onun paha biçilmez becerilerini, bir organizatör olarak niteliklerini, nezaket ve nezaketi hiçbir şekilde dışlamayan cesur ve ileri görüşlü karakterini, ayrıca derin dindarlığını vurgulamaktadır. Dağlara olan gerçek tutkusunu da hatırlamalıyız: Normandiya çıkartmasından üç gün önce BBC tarafından “Gençlik ve Dağ”a, parolası ile 3.000’den fazla gence savaşa katılma emrini gizlice veren oydu. Hatırası Airbus bünyesinde yaşatılmaktadır. Havacılık tarihinin unutulmazları arasında yerini almıştır.
