Geçen hafta yazmış olduğum ‘Hiç Hostes Yediniz mi?’ yazısı oldukça ilgi çekti. Bu arada otun isminin nereden geldiği konusunda da bir yorum, bir de bilgi notu aldım. Kıbrıs’a Şubat ayında ilk kez gelen çocukluk arkadaşım Çağlayan Erendağ kelimenin kökeninin Yunanca olabileceği konusunda bir yorum yolladı. Baba tarafından Giritli olan ve Yunanca dersleri aldığını bildiğim Çağlayan’ın bu uyarısını aklımın bir köşesine hemen not ettim.
Ardından Mağusa’da oturan değerli dostum Prof Ayhan Bilsel bir bilgi notu yolladı. Ayhan iyi bir fizik profesörüdür ama Kıbrıs konusunda da engin bir bilgi birikimi vardır. Ayhan’ın yazdığına göre hostes kelimesi gerçekten Rumca’dan geliyormuş. Kıbrıs köylerinde fostez olarak da telaffuz ediliyormuş. Çiçekli haline ise gafgarıt adı veriliyormuş. Şehirde yaşayanlar ise gafgarıta yabani enginar derlermiş. Gafgarıtı da ayıklayıp yumurta ile kızartmak mümkünmüş. Hostes Nisan Mayıs aylarında çiçek açtığından, bulursam gafgarıtı yumurta ile deneyeceğim.
Gelelim hostes adının etimolojik kökenine… Latince adı cynara cornigera olan hostesin eski Helencede adı kynara imiş ve enginar demekmiş. Cornigera ise Latince’de ‘boynuzları olan’ anlamına geliyormuş. Yani boynuzları olan enginar…
Cynera cornigera’ya Kıbrıs Yunancası’nda (Kıbrıs Yunancası, Yunanistan Yunancası’ndan biraz farklı ve daha İlkçağ’da konuşulan Helence’ye benziyormuş.) hosti deniyormuş. Hosti ise saklanılan/gizlenen yer demekmiş. Çoğul olunca da hostes oluyor herhalde…
Peki bizim hostes diye adlandırdığımız hosti neyi gizliyormuş da bu isim verilmiş derseniz, onun da yanıtını cyprustravels.org sitesinde buldum. Hostes otunu karınca kolonileri çok sever ve karıncalar bu bitkinin yaprakları arasında gizlenirlermiş. Bu nedenle de yabani enginar olarak da tanımlanan bu bitkiye hostes/hosti adı verilmiş.
Yani tüm uçucu ve yer hostesleri rahat bir nefes alabilir. Bir yabani enginar türü olan hostesin kendileriyle isim benzerliği dışında bir ilişkisi yok. O nedenle daha önceki yazımı okuyup da, hayat pahalılığı nedeniyle yamyamlığa kurban gideceğiz korkusuna kapılanlar, artık rahatça uyuyabilirler. Ama karınca olan yerlerde dikkatli olmalarında yine de yarar var.