Havacılık sektöründe pandemi sonrası yolcu uçağı temininde ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Artan hava trafiğini karşılamak için pandemi döneminde bir daha uçmayacağı düşünülen tüm eski model uçaklar şu an havayollarının filosunda görev hizmet veriyor. Ama ihtiyacı karşılamada yeterli olmuyor. Boeing ve Airbus’ın uçak teslimatlarının da 6 ile 9 ay geriden gelmesi, salgın sonrası toparlanmanın hızlı olması havayollarını şaşkına çevirmiş durumda. Tüm bunların üzerine bir de çözülümeyken motor sorunu eklendi.
Türk Hava Yolları ile birlikte dünyada çeşitli havayollarının filosunda bulunan 1400’ yakın Airbus A320 ve A321uçaklarında kullanılan Pratt & Whitney PW1100G motorlarında önemli sorunlar ortaya çıktı. THY’de 12 uçak motor sorunu sebebiyle servisi dışı kalırken, küresel ölçekte ise 300’e yakın uçak uçak motor sorunu sebebiyle yerde yatmaya başladı. Bir yandan motorlar servis dışı kalıyor. Diğer yandan bakım süresi gelen motorlar da kısa sürede bakımdan çıkamayınca motor yüzünden yerde yatan uçak sayısı artıyor.
Sorun Airbus’ın A320 ve A321 ailesi uçaklarında değil, kullandığı uçak motorlarında. Mesela Türkiye’de Pegasus Havayolları bu model uçaklarda Amerika -Avrupa ortak üretimi CFM LEAP-1A motor kullandığı için sorun yaşamıyor. Aynı şekilde THY gibi bu model uçaklarda Pratt & Whitney motor tercih eden dünyadaki tüm havayolları ise maalesef problemlerle uğraşıyor. Bazı havayolları da tazminat davaları açmak için hazırlıklar yapıyor.
Pratt & Whitney motorları kullanan Airbus A320 ve A321 ailesi uçakların yaklaşık yüzde 20’si şu an servisten yere çekilmiş durumda. Giderek sayı arttığı gibi motor sorunun ne zaman düzeleceği de bilinmiyor. Yedek motor temin edilemiyor. Arızalı olanlarda kısa sürede bakım ve onarımdan geçirilemediği için gün geçtikçe bu motorları kullanan uçaklardan yere inenlerin sayısı artıyor.
Pratt & Whitney motorları Airbus’ın Bombardier’den kendi çatısı altına aldığı A220 uçaklarında kullanılıyor. Airbus bu modellerine motor yüzünden sipariş alamadığı gibi havayollarının filosunda olanlar da motor sorunlarıyla uğraşıyor.
ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA) ve Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) bu motorlar için yayınladığı talimatlar çerçevesinde sorunlu motorlar uçaklardan alınıp, bakıma gönderiliyor. Bazı yüksek basınçlı türbin diskleri ve yüksek basınçlı kompresör entegre kanatlı rotorlarında meydana gelen çatlaklar kontrol ediliyor. Ama sorunlu motor sayısı ile birlikte bakımı gelen motor sayısı arttığı için sorunun çözümü de zorlaşıyor.
Dünyada çeşitli havayollarında bu motorlardan yaklaşık 3 bin adet bulunuyor. Motor üreticisi Pratt & Whitney’e göre tanımlanın sorunu olan 1.200 adet motorun 2024 ortasına kadar muayene edilmesi gerekecek. Görüldüğü gibi kısa sürede çözülecek bir problem gibi durmuyor.
Dünyada uçak motor üreticisi olarak öne çıkan 10 şirket şöyle;