Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), 5G teknolojisinin uçakları düşük görüş koşullarında emniyet riskini arttırabileceğini belirterek emniyet bülteni yayımladı.
5G C-bandı 3.70-3.98 GHz frekanslı radyo dalgalarının uçakların düşük görüşlü inişlerde tehlikeye sokabileceği geçtiğimiz senelerde ABD’de gündeme gelmişti.
5G teknolojisinin havalimanlarına kurulacak olması ABD’de yüzlerce uçuşu iptal etmiş, havayolları ve uçak üreticilerini önlem almaya itmişti.
5G radyo dalgalarının uçakların irtifa ölçen sistemi olan altimetreyi doğru bir şekilde yansıtamayabileceği ve düşük görüş koşullarında iniş yapacak uçakların hatalı altimetre gösterimi sunucu tehlikeye sokabileceği belirtiliyordu.
Konuya ilişkin SHGM, Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) attığı adımları izleyerek bir dizi tavsiye niteliğinde önlem yayımladı.
SHGM’den yapılan açıklamada ilgili önemler şöyle açıklandı:
Radyo altimetresine bağlı diğer otomatik emniyet sistemlerinin de etkilenerek yanlış çalışma olasılığı vardır.
Etkilenebilecek örnek sistemler:
- Terrain Awareness Warning Systems (TAWS-A)
- Enhanced Ground Proximity Warning Systems (EGPWS)
- Traffic Alert and Collision Avoidance Systems (TCAS II)
- Take-off guidance systems
- Flight Control (control surface)
- Tail strike prevention systems
- Windshear detection systems
- Envelope Protection Systems
- Altitude safety call outs/alerts
- Flight Director
- Engine and wing anti-ice systems
- Automatic Flight Guidance and Control Systems (AFGCS)
Anormal (eksik veya hatalı) radyo altimetre sinyalleri, özellikle uçuşun kalkış, yaklaşma ve iniş aşamalarında diğer sistemleri etkileyerek bunların beklenmedik bir şekilde çalışmasına neden olabilir. Bu anormal girdiler, emniyetli uçuş ve iniş sağlamak için pilot tarafından zamanında tespit edilemeyebilir.
Hatalı radyo altimetre verileri, pilotların aletlere güvenmemesine ve tüm aletli uçuş eğitiminin üzerine inşa edildiği temeli sarsmasına neden olabilir.
Operatörler ve pilotlar, radyo altimetreye entegre edilen sistemler hakkında farkındalığı geliştirmeli ve hava aracı emniyet sisteminin sesli uyarıları/ikazları ile ilişkili SOP prosedürlerini izlemelidir.
Radyo altimetre sistemi ve uçak üreticilerinin yapması gereken iş ve işlemlerin yanı sıra işleticilerin ve pilotların da aşağıda örnekleri verilen bir takım tedbirleri alması gerekmektedir:
1.) Radyo altimetre konfigürasyonunun risk değerlendirmesi için ve uçuş
operasyonunu nasıl etkileyebileceği konusunda Emniyet Yönetim
Sistemi (SMS) araçları kullanılmalıdır.
2.) Yolculara bütün taşınır iletişim cihazlarını uçuş moduna almaları veya tamamen kapatmaları ve ayrıca teslim edilen kayıtlı bagajda ise tüm elektronik cihazların tamamen kapatıldığından emin olmaları hatırlatılmalıdır.
3.) Kablosuz geniş band teknolojilerinin kullanımı nedeniyle zararlı girişimin olası etkileri ve pilot müdahaleleri hakkında uçak ve radyo altimetre üreticilerinden bilgi alınmalıdır.
4.) Operatörler, pilotların radyo altimetre sistemindeki olası bozulmayı, bu sisteme bağlı güvenlik sistemlerinin ve diğer ekipmanların fonksiyonlarındaki sapmayı fark etmelerini ve uçuşta olabilecek radyo
altimetre anormalliklerini ve yaşanabilecek yanlışlıkları telafi edecek yöntemleri sağlamalıdır. Hatalı altimetre okumaları, altimetre fonksiyon kaybı, güvenlik sistemlerinin ve diğer bağımlı sistemlerin işlevlerindeki
kayıp ve bunların arızalanma şekilleri göz önünde bulundurulmalıdır.
5.) Operatörler, mevcut prosedürlerin geliştirilmesini değerlendirirken, hava aracı emniyet sistemlerine dayanan pilottaki güven kaybını göz önünde bulundurmalıdır.
6.) Radyo altimetre anormallikleri yaşayan işleticiler ve pilotlar, en kısa sürede hava trafik kontrolörüne haber vermelidir. Uçuştan sonra da pilotlar, SHGM’ye, hava aracı imalatçısına ve radyo altimetre sistemi üreticisine radyo altimetre kesintileri ve parazit olaylarıyla ilgili rapor göndermeleri önerilir.
Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetimi Kuruluşları (SYK), hava araçlarındaki radyo altimetre sistemlerinin 5G kablosuz geniş band şebeke yayınlarının girişimlerinden etkilenmemesi konusunda sivil havacılık otoritelerince yayınlanan ve örnekleri bülten ekinde verilen yayınları yakından takip ederek uçuş emniyetini artırmak amacıyla gereğini ivedilikle uygulamalıdır.
Sefer düzenlenen ülkelerin yetkili otoriteleri tarafından 5G kablosuz geniş bant şebeke yayınlarına ilişkin yapılan NOTAM’lara dikkat edilmesi ve bahse konu NOTAM’larda yer alan hususlara riayet edilmesi önem arz etmektedir.