Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), son yıllarda artan “pist ihlalleri” nedeniyle, 2020/02 sayılı “Hava Seyrüsefer Emniyet Bülteni” hazırlandığını bildirdi.
Pist ihlali havalimanlarında meydana gelen, hava aracının iniş ve kalkış yapması için ayrılmış olan bir yüzeydeki korunan alan üzerinde yanlış bir hava aracının, aracın veya kişinin bulunmasını içeren bir olay türü olarak tanımlanıyor.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), pist ihlalleri ile ilgili 2020/02 sayılı Hava Seyrüsefer Emniyet Bülteni hazırlandığını duyurdu. SHGM’den yapılan açıklamada, “Pist ihlalleri ATM ile bağlantılı emniyet olay türleri içerisinde büyük öneme haizdir. Bir pist ihlali stabil olmayan yaklaşmaya sebep verebileceği gibi, bir uçuşun en önemli safhalarından olan iniş/kalkış ve yaklaşma safhalarında ciddi ölümcül kazalara sebebiyet verebilmektedir” denildi.
İhlaller son yıllarda arttı
SHGM’ye göre pist ihlalleri; pist ihlali-VAP (Araç, Hava aracı, insan), kaçındırma gerektiren pist ihlali ve kaçındırma gerektirmeyen pist ihlali olarak üçö kategoride gerçekleşiyor.
Türkiye’deki havalimanlarında pist ihlalleri 100 bin trafik hareketinde 2018 yılında 2,18 olarak gerçekleşirken, 2019 yılında yüzde 100,92’lik artışla 4,38’e yükseldi.
Çoğu zaman pas geçme veya kalkışın iptali ile sonuçlanan kaçındırma gerektiren pist ihlalleri ise 100 bin trafik hareketinde 2018 yılında 1,09 olurken, 2019 yılında 3,1 olarak gerçekleşti.
Son dönemde artan pist ihlalleri nedeniyle SHGM, farkındalık oluşturularak risklerin azaltılması ve yönetilmesini sağlamak amacıyla Hava Seyrüsefer Emniyet Bülteni hazırlandığını bildirdi.
Pist ihlallerinin azaltılması için neler yapılmalı?
SHGM bültenine göre pist ihlallerinin önlenebilmesi için aşağıdaki hususlar dikkate alınmalı:
- Hava trafik kontrolörü tarafından açık bir şekilde piste gir, pistleri kat et talimatı verilmediği sürece piste girilmemeli, ATC talimatlarının anlaşılamaması durumunda talimat teyit edilmeli.
- Uçuş ekipleri tarafından mümkün olduğu sürece TCAS ekranı vasıtasıyla hem yerdeki hem havadaki trafikler takip edilmeli.
- İlan edilmiş Hotspotların olması durumunda bu bölgelere dikkat edilmeli.
- Daima doğru, kısa ve net iletileri hedeflenmeli, iletiler dikkatle dinlenmeli ve duymak istediklerinizi sadece ‘duymamalı’, beklentiye göre hareket edilmemeli.
- Türkiye AIP’sinde yer alan lokal düzenlemeler takip edilmeli.
- Manevra sahasında yer alan uçuş ekipleri veya araç sürücüleri tarafından durumsal farkındalıken üst düzeyde korunmalı.
- ATC tarafından aktif pist etrafındaki araç ve uçak trafiğine ilişkin durumsal farkındalıken üst düzeyde sağlanmalı.
- Şartlı müsaadelerde standart freyzyoloji kullanımına dikkat edilmeli, uçak tanımlamaları dahil yeterli bilgi sağlanmalı.
- ATC talimatlarındamanevra sahasındaki trafikler için son andaki değişikliklerden mümkün olduğu sürece kaçınılmalı,verilen talimatların kalkış hazırlığı veya iniş sonrası kontrollörü gerçekleştirmesi gereken uçuş ekibi üzerinde iş yükünü artırarak durumsal farkındalığın kaybedilmesine sebep olabileceği göz önüne alınarak zamanlamaya dikkat edilmeli.
- ATC tarafından çalışma pozisyonu devirlerinde trafik pozisyonları hakkında bilgi verilmeli,taksideki trafiklerin ATC talimatına uygunluğu teyit edilmeli.
- ATC tarafından, tesis edilmiş ise stopbar veya diğer pist ihlalini önleyici sistemler kullanımı sağlanmalı, mümkün olduğu sürece trafiklerle görsel temas korunmalı.
- Kalkış trafikleri için birden çok “line-up” noktası olan aynı pistteki operasyonların potansiyel pist ihlallerini artıracağı hususuna dikkat edilmeli.
- Düşük görüş operasyonlarında uçağın pozisyonunu takip edebilmek için pozisyon raporu ile yer radarı gibi ATC destekleyici sistemlerden alınan bilgilerden çapraz kontroller yapılmalı.
- Araç sürücüleri tarafından manevra sahasına (pist ve taksi yolları) hareket öncesi gidiş-dönüş yol planlaması gözden geçirilmeli, ATC ile iki yönlü muhabere korunmalı.