Patronların, üst düzey yöneticilerinin, sanatçıların, sporcuların yeni dönemde iş jetlerini tercih edeceği üzerinde duruluyor. Bu nedenle iş jetinde hem satış hem kiralama hem de özel üyeliklerin artacağı ifade ediliyor. İş jetlerinin kiralık ücretleri nedir? Yeni dönemde gökyüzü ile buluşacak özel uçak projeleri hangileri?
Tüm dünya Covid-19 salgını sonrasına hazırlanıyor. Özellikle havacılık ve seyahat endüstrisinde yeni döneme yönelik çalışmalar yoğunlaşarak devam ediyor. Havalimanları ile uçaklarda; maskeden termal kameralara, sosyal mesafeden ikramlara çok önemli değişimler bizleri bekliyor. Tüm bu sıkılaştırılmış uygulamalar ve Covid-19 tehlikesi havacılıkta tercihleri değiştirecek gibi görünüyor. Özellikle havayollarının üst sınıflarında seyahat eden yolcuların özel jetlere yönlenebileceği değerlendiriliyor.
Toplam 15 bin iş jeti var
Dünya genelinden irili ufaklı 15 bin civarında iş jeti bulunuyor. Türkiye’deki iş jeti sayısı ise 91. Kovid-19 salgını sürecinde yolcu uçakları gibi iş jetlerinin de birçoğu yerde yatıyor. Haber Aero’nun yaptığı araştırmaya göre özel jet satıcılarının yüzde 66’sı gelecek için çok iyimser. İkinci el iş jeti satışı yapan Uluslararası Uçak Bayileri Birliği üyelerinin yüzde 58’i de 2020’nin ikinci yarısından oldukça umutlu. İş jeti işletmecilerine göre, özel uçak pazarı havayoluna göre daha erken toparlanacak.
First ve business uçuş
Havayolarının first ve business sınıflarında uçmak oldukça maliyetli. Bu nedenle buralarda genellikle iş insanları, üst düzey yöneticiler, sporcu ve sanatçılar gibi yüksek geliri olanlar seyahat edebiliyor. Havalimanları ve havayollarının özel yolcular için çeşitli seyahati kolaylaştıran, ayrıcalıklı yapan kartları bulunuyor. Bu kartlarla evden alınmadan havalimanına girişe, lounge’lardan uçaklarda süitlere varıncaya kadar yolculara kişiye özel hizmetler sunuluyor. Ancak yine de havalimanları ve uçaklarda diğer yolcularla temas kaçınılmaz oluyor.
İş jetlerinin avantajları nelerdir?
İş jeti ile yapılan seyahatler daha sakin ve özel donanımları olan genel havacılık terminallerinden yapılıyor. Buradaki yolcu sayıları büyük meydanlar ve havayollarının özel yolcu salonları lounge’lar göre oldukça az oluyor. Özel jetlerle yolculuk esnasında normal havalimanlarıyla aynı güvenlik prosedürleri daha steril ve daha elit bir şekilde uygulanıyor. Yolcular terminal ile uçak arasında ise özel araçlarla taşınıyor.
En pahalı uçuş Etihad’ın Rezidans’ı ile yapılıyor
Peki first veya business class uçmak ile iş jeti kiralamak arasında ne kadar fiyat farkı var? Abu Dabi merkezli Etihad’ın rezidans adını verdiği 3 odalı süiti gökyüzünde konforun en üst noktası. Bu eşsiz deneyimi yaşamak için 6 saat 45 dakika süren Paris’ten Abu Dabi’ye uçmanın bedeli 11 bin 500 dolar. New York’tan Abu Dabi’ye seyahat etmek içinse 12 saat 40 dakika için 27 bin 450 dolar ödemek gerekiyor. Emirates’in first class kabininde Dubai’den Londra’ya 8 saatlik seyahat için 6 bin 700 doları gözden çıkarmak gerekiyor. Singapur Airlines’ın süitlerinde 8 saat üren Singapur-Sidney uçuşunun bilet ücreti ise 3 bin 850 dolar.
Özel uçakların saatlik ücretleri ne kadardır?
Peki iş jetlerinde kiralama ücreti olarak ne kadar ödeniyor?
Özel uçakların saatlik ücretleri yalaşık olarak şöyle:
4-6 yolcu taşıyabilen hafif sınıfta 2 bin – 2 bin 500 euro,
5-10 yolu kapasiteli orta sınıf iş jetinde 3 bin – 3 bin 500 euro,
8-12 yolcu kapasiteli ağır sınıfta 4 bin – 4 bin 750 euro,
8-19 yolcu taşıyabilen geniş gövdeli iş jetlerinde 6 bin – 9 bin,
VIP uçaklarda ise 10 bin – 12 bin Euro arasında değişiyor.
Örneğin 16 kişi ile 14 saatlik menzile uçabilen Gulfstream G550’nin saatlik ücreti ortalama 10 bin dolar. Yani İstanbul’dan New York’a 12 saatlik seyahat için 120 bin dolar ödemek gerekiyor. İstanbul’dan Londra’ya 3,5 saat içinse 35 bin doları gözden çıkarmak gerekiyor. Ancak havayolunun bilet fiyatları tek kişilik iken, iş jetlerinde uçak başına ödeniyor. Ayrıca iş jeti ile istenen saatte seyahat edilebiliyor, tarifeli uçuşa bağlı kalınmıyor. Şehir merkezine daha yakın meydanlara kullanılabiliyor. Havayollarında üst sınıf seyahat ile iş jetlerini şüphesiz rakamlarla kıyaslamak pek doğru, olmaz çünkü iş jetinin sunduğu fırsatlar ve maliyet rakamları çok daha değişken olabiliyor.
Ancak bazı durumlarda iş jetleriyle kalabalık şekilde uçuşlar yolcu uçaklarının üst sınıflarına göre avantajlı olabiliyor. Şu günlerde bu avantajlara sağlık güvenliği de eklenince özel jetlere olan talebin artmasına kesin gözüyle bakılıyor. Özellikle şirketlerin çoğu durumda iş jeti kiralayarak seyahat edeceği belirtiliyor.
İş jeti üreticileri hangi projeleri yürütüyor?
İş jetlerinin ikinci el satış ve kiralanması için bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin yanı sıra iş jeti üreticileri de yeni döneme hazırlanıyorlar. Üreticiler bir dizi yeni model üzerinde geliştirme çalışmalarına devam ediyorlar. ABD’li Gulfstream, yeni modeli G700’ü sınıfının en geniş iş jeti olarak tanıttı. İş jetinin kabini 17 metre 35 santim uzunluğa, 2 metre 49 santim genişliğe ve 1 metre 91 santim yüksekliğe sahip.
Bugüne kadar 3 adet üretilen 19 kişi kapasiteli iş jeti sertifika uçuşlarına devam ediyor. İlk teslimatı 2022’de yapılması planlanan iş jetinde yolcu salonu, 6 kişilik yemek veya toplantı salonu, duşlu bir ana süit, mürettebat ve galley bölümünden oluşan 5 yaşam alanı bulunuyor. Jet, 13 bin 890 km menzile uçabiliyor.
Bombardier’in çalışmaları neler?
Kanadalı Bombardier de iş jeti pazarında önemli çalışmalara imza atıyor. İmalatçının 2018’de hizmete aldığı amiral gemisi Global 7500’ün gelişmiş versiyonu Global 8000 ile ilgili çalışmaları sürüyor. Yeni model daha fazla kalkış ağırlığına sahip olacak ve daha uzağa uçabilecek. Ayrıca Learjet 75’in satış performansını beğenmeyen Bombardier, iş jetinin yenilenen versiyonu Learjet 75 Liberty’yi Temmuz 2019’da duyurdu. 6-8 koltuk kapasiteli iş jeti Cessna Citation ve Embraer Phenom 300E gibi modellerde pazarda rekabet edecek.
Kanadalı imalatçı ayrıca orta boy segmentinde en çok satan iş jeti olan 10 yolcu kapasiteli Challenger 350’yi de güncellemeye devam ediyor.
Dassault Falcon 6X’e odaklandı
Fransız Dassault da yeni döneme hazırlanan imalatçılarından. 5X iş jeti programından vazgeçen imalatçı, 6 X’i 2018’de duyurdu. İlk uçuşunu 2021’de yapması planlanan Falcon 6X’in 2022’de ilk müşterisine teslim edilmesi planlanıyor. 16 yolcu kapasiteli olacak iş jeti Pratt & Whitney Canada PW812D motorları ile 10 bin 200 km menzile uçabilecek.
Embraer Phenom 300E’nin yeni versiyonuna hazırlanıyor
Brezilyalı Embraer de pazarın önemli oyuncularından biri. 2019 yılının Haziran ve Aralık aylarında sertifikaları alınan Praetor 600 ve 500’ün ardından imalatçı Phenom 300E ile ilgileniyor. 2009’da piyasaya sürülen Phenom 300, önce 2018’de yenilendi. Son olarak bu yıl gerçekleştirilen yenilemelerle uçağın Garmin G3000 kokpitinde önemli iyileştirmeler yapıldı. Ayrıca uçağın performansı da arttırıldı. PW535E1 destekli ikiz motor, mevcut 300E’den 20 km/saat daha hızlı. Saatte 859 km hızla uçabilecek yeni iş jeti 5 yolcu ile 60 km daha uzağa uçabilecek.
Özel jet üyelikleri yeni döneme hazırlanıyor
Öte yandan üyelikle iş jeti kiralayan, blok uçuş saati satışı yapan Netjets, Flexjet gibi şirketler de Covid-19 ile havayolunda değişen dinamikler için hazırlıklar yapıyorlar. Havayolları uçuşlardaki yeni normallerle first ve business gibi üst sınıfların daha fazla tercih edileceğini değerlendirirken, özel jet cephesi de pazarlarının daha da büyüyeceğine inanıyor. Bakalım önümüzdeki günlerde karşımıza nasıl bir tablo çıkacak?