ICAO’da Türkiye’yi Nevzat Uyanık temsil edecek

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Daimi Temsilciliği’ne Nevzat Uyanık atandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ imzasıyla yayınlanan Resmi Gazete’deki kararda, Türkiye’nin havacılık sektöründe uluslararası arenadaki yeni temsilcisi belirlenlendi.

Suat Hayri Aka’nın yönettiği ICAO Türkiye Cumhuriyeti Daimi Temsilciliği’ne Türkiye Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Güvenlik İşleri Genel Müdürü Nevzat Uyanık getirildi.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO)’nın faaliyet alanı ve işlevi nedir?

Birleşmiş Milletler’e bağlı bir uzmanlık teşkilatı olan ICAO 1947 yılından bu yana sivil havacılık alanında küresel ölçekte önemli ve kalıcı gelişmelere ön ayak olmuştur. Ana işlevi uçuş emniyeti (safety) ve güvenliğine (security) ilişkin uluslararası kurallar ve politikalar geliştirerek uluslararası sivil havacılığın düzenli gelişimini ve kurallarının küresel düzeyde uygulanmasını sağlamaktır.

ICAO egemenlik, tanıma gibi siyasi içerikli konularda BM kararları ile bağlıdır. Konsey ya da Genel Kurul bu konularda BM’den bağımsız olarak karar almamakta, 36 üyeli Konsey, yerleşik teamüller gereği, siyasi sonuçları olacak kararlardan mümkün olduğu ölçüde uzak durmaktadır. Bu tür sorunlar Konsey Başkanının arabuluculuğuyla çözümlenmeye çalışılmaktadır.

ICAO tüm üye ülkelere yönelik genel yazılarla (State Letter) ülkeleri uluslararası hava taşımacılığına ilişkin belli kuralların birleştirilmesine yönelik güncel ve işletimsel nitelikte ICAO Sözleşmelerine taraf olmaya davet edebilmektedir. Ancak, belirli bir ülkenin belirli bir sözleşmeye taraf olmaya davet edilmesi veya bu doğrultuda telkinde bulunulması söz konusu değildir.

Şikago Sözleşmesi ve ekleri içerdiği hükümler itibariyle sadece devletleri bağlamaktadır. Buna karşın Sözleşme, Taraf Devletlere, Sözleşme hükümlerine aykırı taahhüt ve fiillerde bulunan havayolu şirketlerine karşı yaptırımda bulunma yükümlülüğü getiren bazı hükümler de içermektedir.

Diğer yandan, ICAO Konseyinin karar alma işlevi yanı sıra, üye ülkeler arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde, bu anlaşmazlığa taraf ülkelerden birinin başvurusu halinde, yargısal işlevi de bulunmaktadır.

Sivil havacılığın emniyeti ve güvenliğiyle ilgili gerekli tüm kurallar Teşkilat tarafından saptanmakta olup, bunların ulusal düzeyde uygulanma durumları, ICAO bünyesinde kurulmuş mekanizmalar yoluyla denetlenmektedir. Herhangi bir ülkenin uluslararası sivil havacılığın güvenliğini ya da emniyetini düzenleyen kurallara uymaması, bu ülkeye uluslararası uçuş yapılmamasına, dolayısıyla sivil havacılığa bağlı birçok alanda zarara ve gelir kaybına neden olabileceğinden, üye ülkeler, ICAO kurallarına mümkün olan en geniş kapsamda uymaya özen göstermektedirler.

Küresel düzeyde güvenlik (security), emniyet (safety), çevre, hava ulaşımında ileri teknolojilerin kullanımı ve olanaklar ölçüsünde liberalleşme konuları, ICAO’nun temel Stratejik Eylem Planı bağlamında en önemli ve ön plana çıkan faaliyetlerinin odaklandığı ve yoğunlaştığı alanlardır.

Öte yandan, ICAO’nun başlıca görevlerinden biri de üye ülkelere, uluslararası hava taşımacılığı konularında, ekonomi politikaları belirlemede ve hukuki düzenlemeler oluşturmada rehberlik etmektir.

COVID-19 salgınının yarattığı hasarın büyüklüğü karşısında 2020 Mart ayından itibaren ICAO havacılığın yeniden toparlanmasına odaklanmıştır. Bu doğrultuda ilk adımı ”Havacılığın İyileşmesinden Sorumlu Görev Gücü’ (Council Aviation Recovery Task Force-CART) kurulması oluşturmuştur. Havacılık sektörünün toparlanması için Konsey üyelerinden seçilen temsilcilerin oluşturduğu CART tarafından çeşitli tavsiyeler kabul edilerek uluslararası toplumun uygulamasına sunulmuştur.

Türkiye-ICAO ilişkileri

Kurucu üyesi olduğumuz ICAO’nun faaliyetlerini daha yakından izlemek üzere 1978 yılında Ottava Büyükelçiliğimiz nezdinde ICAO işlerinden sorumlu bir Büro oluşturulmuş, Büro 1990’da Daimi Temsilcilik düzeyine çıkarılmıştır.

Türkiye 1947 yılındaki ilk ICAO Genel Kurulunda, Konseye üç yıllık süre için üye seçilmiş, 1977, 1980 ve 1983 yıllarındaki adaylıklarımız ise oyların bölünmesi nedeniyle sonuçlanamamıştır.

27 Eylül-7 Ekim 2016 tarihleri arasında yapılan 39. ICAO Genel Kurulu’nda 172 ülkenin oy kullandığı seçimlerde 156 oy alan ülkemiz 66 yıl aradan sonra tekrar ICAO Konseyi üyeliğine seçilmiş, 2019’a kadar bu görevi sürdürmüştür.

Halihazırda Türkiye, Teşkilatın en önemli organı olan Konseyde gözlemci statüsündedir. Bu statü çerçevesinde Konsey ve bağlı Komite toplantılarını izleyebilmekte, görüşme ve oylamalara ise katılamamaktadır. Bu statü ile ICAO’nun karar alma mekanizmalarına iştirak edilememekte, ancak gerektiği takdirde ülkemizi ilgilendiren bir konuda söz hakkımız bulunmaktadır. ICAO’nun bir diğer önemli organı olan Hava Seyrüsefer Komisyonu (ANC) bünyesindeki gözlemci statümüz, Konsey ve Komitelerden farklı olarak, görüşmelere katılma hakkı vermekte, ancak oylamalara katılınamamaktadır.

ICAO’nun görev alanındaki konular genel olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımız, Sivil Havacılık ve Devlet Hava Meydanları İşletmeleri Genel Müdürlükleri gibi bağlı birimlerinin uzmanlık alanında bulunmaktadır.

Daimi Temsilciliğimiz ICAO Konseyi’nin ve Konsey’e bağlı tüm Komite ve Komisyonların çalışmalarını yakından takip etmekte, ilgili kurumlarımız ICAO toplantılarına aktif katılım sağlamaktadır.

ICAO’nun uluslararası havacılık kural ve tavsiyelerini oluşturma ve bunları tadil etme sürecinde, ICAO bünyesinde ihdas edilen teknik Panel, Komite ve Çalışma Grupları önemli bir rol oynamaktadır. ICAO’nun Konsey, ANC veya Hava Ulaştırma Komitesi’ne (ATC) bağlı olarak kurulan bu Panel, Komite veya Çalışma Grupları, konularında ihtisas sahibi uzmanlardan oluşmaktadır. Halihazırda faaliyet gösteren panel ve çalışma gruplarında 11’i üye, birçoğu gözlemci olmak üzere 40’a yakın uzmanımız ICAO’nun ihtisas faaliyetlerine katkıda bulunmaktadır.