TAV Havalimanları iştiraki HAVAŞ; Türkiye, Letonya ve Suudi Arabistan olmak üzere üç ülkedeki 28 istasyonda 200’den fazla havayolu şirketine sunduğu yer hizmetlerine Hırvatistan’ın başkenti Zagreb ve TAV Havalimanları’nın satın aldığı Kazakistan’ın başkenti Almatı’yı da ekliyor.
Yeni normallerle iç ve dışhat uçuşlarının başlamasıyla Türkiye’nin önde gelen yer hizmetleri şirketi HAVAŞ da genelgelere ve yayınlanan tüm bildirileri uygulayarak operasyonlara başladı. HAVAŞ Genel Müdürü Kürşad Koçak, yer hizmetlerinin yeni döneme nasıl hazırlandıklarını ve havacılık sektöründeki önemini Haber Aero’ya anlattı. Koçak, yer hizmetlerinin havacılıktaki önemi nedir? Uçakların temizliği nasıl yapılıyor? En dakik havayolu olmada yer hizmetleri nasıl katkı sağlar? HAVAŞ gelecek için neler hedefliyor? soruların cevabını ve şirketin çalışmalarını değerlendirdi.
HAVAŞ, Covid-19 sürecini nasıl geçirdi?
Ülkemizde 20 Mart’ta uçuşlar durdu. Dünyada da bu tarihten itibaren uçuşlar durdu diyebiliriz. Tüm ülkeler koronavirüsten korunmak için önlem almaya başladılar. Uçuşların durması bizim gibi havacılık sektörü paydaşlarının yapacakları bir şey kalmaması anlamına geliyor. Bu vesileyle devletimizin verdiği kısa çalışma ödeneğinden biz de yararlandık. Operasyonel çalışanlarımızın büyük bir kısmı bu süreyi evlerinde geçirdiler. Havaalanlarında uçaklara hizmet verdiğimiz ekipmanların büyük bölümü periyodik bakımları; günlük, aylık bakımları zaten yapılmaktaydı. Dolayısıyla pandemi sonrası operasyonu nasıl yürütebiliriz konusuna odaklandık. Biz havacılar havalimanlarında uçuş güvenliği ile ilgili bütün önlemleri alırız. Biz havacılık sektörü paydaşları olarak yeni uçuş güvenliğinde önlem almaya alışkınız. Bu önlemlere bir de sağlık konusu dahil oldu. Ona uyum sağlamamız çok uzun sürmedi. Diğer alanlarda geliştirdiğimiz refleksle beraber Covid-19 sonrası sürece odaklandık ve bütün önlemleri diğer paydaşlarımızla beraber aldık.
Bundan yaklaşık 100 yıl önce başlayan yer hizmetleri sektöründe bu işi yapan havayolunun kendi personeliydi. Son 20 yıla gelindiğinde dışardan hizmet almanın gerekliliği doğdu. Çünkü havayolları için bunun bazı avantajları oluştu. Biz de birçok havayoluna hizmet verdiğimiz için havayollarında böyle bir katma değer yaratma fırsatı doğdu. Yer hizmeti firmaları yavaş yavaş özelleşti ve birden fazla havayoluna hizmet vermeye başladılar. Bu anlamda Havaş da bunlardan bir tanesi. Ancak bu asla şu değildir; “Biz bu işi dışarıdan alıyoruz. Bu iş bizim istediğimiz netlikte, güvenlikte, özende olamayacak” demek değildir. Ve biz havayollarının bütün taleplerini, onların önceliklerini, yer işletme operasyonlarını yerine getiren firmalar olarak faaliyetlerimizi yürütüyoruz.
Yeni normale nasıl başladınız?
Pandemi sürecinde havalimanı ve havayollarıyla iletişim içinde olduk. Ayrıca kamu tarafında süreci regule eden SHGM, DHMİ, gibi bütün paydaşlarla beraber hareket ettik. Ama en çok havayollarıyla beraberdik. Havayollarının taleplerine yoğunlaştık. Bu süreçte en sağlıklı hizmeti nasıl verebileceğimizi konuştuk. 2 aylık aranın ardından uçuşların başlamasıyla beraber havayollarının taleplerini en iyi şekilde ve eksiksiz karşılayarak operasyonlarımıza başladık.
“Uçak içi ofislerimiz kadar temiz durumda”
Çalışanlarımızın güvenliği bizim için çok önemli. Bununla beraber havayollarının ve dolaylı olarak yolcularımızın güvenliği çok önemli. İşimizi iyi yapabilmemiz için bunu başarıyor olmamız lazım. İlk olarak çalışanlarımızın güvenliğinden başladık. İşe gelirken servislerde hijyenik bir ortam ve sosyal mesafeyi koruyan önlemler aldık. Ofise geldiklerinde girişte ateşleri ölçüldü. İçeride sosyal mesafeyi koruyan tüm önlemler alındı. Çalışanlarımıza dezenfeksiyon sürecini daha iyi yönetebilmeleri için gerekli bütün koşullar sağlandı. Biz çok miktarda radyo, telsiz ve bilgisayar kullanıyoruz. Bu süreçte detaylı hijyeni sağladık. Bu daha sonra uçak içine de yansıdı. Ve ofislerde gösterdiğimiz hijyenik ortamı yolcular uçağa binmeden ve indikten sonra orada da sağladık.
Uçak içi nasıl temizlenir?
Eskiden zaman daha değerliydi. Uçaklar yerde yarım veya bir saat kalıyorlar. Bu sürede aynı F-1 yarışlarındaki pit stoplar gibi mesela bu yarışlarda araç durduğunda ekipler geliyor kimi yakıt veriyor, kimi lastiği değiştiriyor. Bu hava araçları içinde aynı operasyonu kapsıyor. Uçak geldiğinde bütün ekipler eş güdüm halinde uçağa hizmet veriyor. Bu ekiplerin çoğu yer hizmetleri şirketleri. Bu ekiplerden bir tanesi de temizlik ekipleri. Uçak geldiğinde uçağa girip 10-12 dakika arasında tüm uçağı temizliyorlar. Pandemi süreci sonrasında yerde kalma süreçleri uzuyor. Biz gerekli dezenfeksiyon malzemeleriyle birlikte hijyeni sağlıyoruz. Uçak içine giriyoruz ve her zamankinden daha farklı süreçler işliyor. Yemek masaları, koltuklar özel ekipmanlarla dezenfekte ediliyor. Personelimiz kendi koruyucu ekipmanlarını giyiyorlar. Bunlar; tulum, maske, koruyucu gözlük ve eldiven. Daha sonra da ULV cihazlarıyla uçakların içini dezenfekte ediyoruz. Dezenfeksiyon sıvısını küçük parçacıklarla uçak içine uyguluyoruz. Havada asılı kalan bu sistem virüslerin daha hızlı yok edilmesini sağlıyor. Yolcunun dokunduğu her yere biz de dokunuyoruz. O bölgeler hem fiziksel hem de içerideki hava temizleniyor. Havacılığı yönlendiren uluslararası ve yerel otoriteler yönergeler getiriyorlar. Uçakları bu şekilde hareket ederseniz daha iyi dezenfekte edersiniz. İki önemli uçak üreticisi Boeing ve Airbus’ın önerdiği malzemeleri kullanmamız gerekiyor. Çünkü uçaklara zarar vermememiz için. Bu öneriler doğrultusunda biz de gerekli satın almalarımızı yapıyoruz ve hizmeti sağlıyoruz.
“Uçak içi derin temizlik sık yapılıyor”
Uçak temizliği aynı uçak bakımı gibidir. Bunlara biz derin temizlik diyoruz ve ayda bir kez gerçekleştiriliyor. Bununla ilgili tanımlanmış iş süreçleri vardı. Pandemi sonrasında daha sık adımlar atılıyor. Temizlikler daha sık yapılıyor. Uçak merkez havalimanından bir başka havalimanına uçuyor. Orada daha kısa bir temizlik geçiriyor ancak daha kapsamlı temizlik uygulanıyor. Bu temizlik yer hizmetlerinin cihazlarının ne kadar gelişmiş olduğuyla ilgili bir durum. HAVAŞ olarak bütün önlemlerimizi aldık. Her havalimanında ULV cihazımız bulunuyor. Bu süreyi daha da kısaltıyor. Daha sık aralıklarla yapılıyor.
“Kısa uçuşta ikramın kalkması uçağı az kirletiyor”
Havayolları ilk adım olarak el çantalarını sınırladılar. Kadın yolcularımız el çantası alabiliyor. Erkeklerde laptop çantası alabiliyor. Büyük boy el bagajı yasaklandı. Bu sayede iniş ve binişlerde yolcuların yakınlaşmasıyla ilgili bir önlem alındı. Onun dışında en önemlisi maske kullanımı. Uçuş boyunca maske kullanılması çok önemli bir ayrıntı. Hem bulaştırmamak hem de sizin tarafınıza bulaşmaması manasında. Bir başka örnek iç hatlar kısa mesafede yemek dağıtımı yapılmaması. Bu da uçağı fazla kirletmiyor ve daha az bulaş olmasını sağlıyor. Ve yeni normallerle nasıl seyahat etmemiz gerekeceğine alışıyoruz. Uzun uçuşlarda paket yiyecek servisi de önemli bir adım. Bizde ofislerimizde bu sistemde çalışıyoruz. Bu yeni süreçlere kolay adapte olacağız. Çok ağır bir süreç yaşadık. İki ayda tüm kurallar değişti. Uçakların içi ameliyathane temizliğinde. Hepa filtresi dediğimiz duyarlılığı artırılmış filtrelerle virüsten arındırılıyor. Uçuşların başlamasıyla virüsün gücünü kaybettiği ve uçak içinde bulaşın büyük bir risk oluşturmadığı zamanla görülecek ve uçuşa olan güven artacak. Havayolları tuvaletten her çıkan yolcudan sonra dezenfeksiyon işlemi yapıyorlar. Onların bir frekansları var ve bu durum hangi süreçlerde yapacaklarıyla ilgili tanımlandı. Uçak büyüdükçe ve mesafe uzadıkça çalışan sayısını ve ekipmanı artırıyoruz. Uçağın tüm operasyonlarındaki sayısı fazlalaşıyor. Farklı bir iş süreci yürüyor. Kurumun kültürüne yerleşmiş bazı doğrular mevcut. Uçağın geldiği ülkeye göre ekipman ve personel yönlendiriliyor. Planlamayı ona göre yapıyoruz.
“HAVAŞ Zagreb’te ana hizmet sağlayıcısı olacak”
Türkiye’de 1923’te Sivil Havacılığın başlamasıyla kurulan bir şirketiz. 1995 yılında özelleştik. 2006 yılında TAV Grubu şemsiyesi altında faaliyet göstermeye başladık. Ve asıl büyümemiz bu süreçten sonra başladı. Letonya ve Suudi Arabistan’da önemli faaliyetlerimiz mevcut. Bu doğrultuda yurt dışında büyümeye devam ediyoruz. Çok yakın zamanda Hırvatistan’ın başkenti Zagreb’te de ana hizmet sağlayıcısı olacağız. Görüşmelerimiz bitti sadece anlaşmaları bekliyoruz. Araya koronavirüs süreci girdiği için bekliyor. Süreç orada da üçüncü ülke olarak devam edecek.
“Almatı’da da operasyonları biz yapacağız”
TAV yakın zamanda Kazakistan Almatı Havalimanı’nı satın aldı. Kazakistan denize komşu olmayan bir ülke. Dolayısıyla hava kargo ve demiryolunun çok önemli olacağını düşünüyoruz. Hava tarafında biz kargo potansiyelinin farkındayız. Havaş büyük bir kargo işletmecisi. Türkiye’de 4 büyük havalimanı ve büyük şehirde kargo operasyonları yapıyoruz. Beşincisini de Almatı’da faaliyete geçirmeyi planlıyoruz. Yurt dışındaki ülke sayımızı Kazakistan’la birlikte dörde çıkaracağız.
İki yıl önce Letonyalı Air Baltic en dakik havayolu ödülü aldı. Bu operasyonu birlikte gerçekleştirdiğimiz için biz de burada aldığımız ödülle gurur duyuyoruz. Uçaklar ne kadar havadaysa havayolları o kadar kazanır. Yerde kaldığı süre uzarsa havayolu karı azalır. Bütün sistem bunun üzerine kurulur. Uçak yerdeyken ne kadar organize olursanız, bütün birimleriniz eş güdüm halinde çalışabilir, ne kadar deneyimli çalışma arkadaşlarınız var ve ne kadar az hata yapıyorsunuz. Yapılan bir hata sizi başa döndürüyor. O yüzden kusursuz hizmet vermelisiniz.
Aynı pilotların simülasyon sistemi gibi biz de yer hizmetlerindeki simülasyonlara odaklandık. Bu anlamda Türkiye’deki tek şirketiz. Dünyada da bu sistemi olan sayılı şirketlerdeniz. Yerde verdiğimiz hizmetleri, kullandığımız ekipmanları ofislerde, kapalı alanlarda çalışanlarımızı simüle edeceğiz. Şimdiye kadar iki adet ekipmanla sınırlı simülasyonlarımız geçen yıl üçüncüsü de devreye girdi. Bu da De-iceing dediğimiz sistemle ilgili olan simülasyonumuz. Artık bu işlemi yapacak arkadaşlarımız bu işi uçak başında öğrenmiyorlar. Önce simülasyon cihazlarında hazırlanıp uçak başında işlem yapıyorlar. Bu durumda hizmet kalitemizi artırıyor.
“Otobüs seferlerinde yüzde 35’i yakaladık”
İç hatlarda ciddi bir yolcu artışı var. İlk iç hat uçuşu başladığı 1 Haziran ve 10 Haziran arasında otobüslerimizde pandemi süreci öncesi seviyeye göre yüzde 35’leri yakaladık. 10 günde büyüdü. Bu bizim için önemli bir gösterge. Türkiye’de 29 havalimanında operasyonumuz var. 19 şehirde 35 güzergahta faaliyet veriyoruz. İlk olarak 4 veya 5 şehirde başlayabiliriz diye düşünüştük ama hemen hemen bütün şehirlerde talep olmaya başladı. Şehirlerarası yolcu taşırken otobüslerimizde bir koltuk boş olacak şekilde operasyon yapıyoruz. Aynı aile bireylerine esneklik sunuyoruz ve yan yana oturabiliyorlar. Onun dışında herkes tek oturuyor.