TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, Türkiye’nin ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400’ü TAI’ye göndereceklerini belirterek, “TAI hemen Gökbey helikopterine entegrasyon işine başlayacak.” dedi.
Eskişehir’de geçen hafta sonu TEI-TS1400’ün TAI’ye teslim edilmesi için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın video konferans yöntemiyle katıldığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın hazır bulunduğu bir tören düzenlenmişti.
Akşit, yaptığı basın toplantısında, TEI-TS1400’ün TEI’de görevli Türk mühendislerinin ürünü olduğunu ifade etti.
TEI-TS1400’ün dünyada motor üreten herhangi bir firmayla ortaklık yaparak tasarlanan, geliştirilen bir ürün olmadığını vurgulayan Akşit, motorun üretiminin tümüyle TEI mühendisleri tarafından gerçekleştirildiğini bildirdi.
%2Ftei1.jpg)
Akşit, şöyle devam etti:
“Değişik noktalarda danışmanlık hizmeti aldığımız kişiler oldu. Bütün işlem, tasarım bize ait. Bunu gururla söylüyoruz. Bundan sonraki, gelecek motorlar için de bütün tasarım ve analiz işlerini baştan sona kendimiz gerçekleştirmiş olduk. TEI olarak bu motoru geliştirirken bunun yanı sıra 34’e yakın kendi özgün motor tasarımlarımızı geliştirdik. Motor geliştirme süreci özellikle insan taşıyacaksa, can taşıyacak çünkü kademe, kademe her şeyi doğrulayarak ve emin olarak ilerlemeniz gereken bir şey. Üstünde can uçacak. Arabanızın motoru arıza yapsa en fazla stop etse aracınızı yol kenarına çekersiniz tamirci gelip bakar. Gökyüzünde böyle bir şey yaşarsanız ‘kenara çek de bir bakalım’ diye bir şey yok. O yüzden hata riskimiz yok. Her şey defalarca kontrol ediliyor.”
%2Fhelikoptermotor2.jpg)
“Gökbey’e entegrasyon işine başlanacak”
“İlk motor TEI-TS1400’ü TAI’ye göndereceğiz. TAI hemen Gökbey helikopterine entegrasyon işine başlayacak.” diyen Akşit, şunları kaydetti:
“Entegrasyonun düzgün yapılabilmesi için projede sadece bu iş için 80 milyon dolar ayrılmış vaziyette. Devasa yüksek güçlerle uğraşıyorsunuz. Motor yüklendiği zaman kaportayı bile esnetiyor. Bunların hepsinin çalışılması gerek. Ciddi bir iş, aylarca, hatta yıl sürüyor. ANKA’dan örnek verecek olursak. Biz ANKA’nın PD170 motorunu verdikten bir yıl sonra uçtu. Motoru hemen teslim ederek bir an evvel entegrasyon çalışmaları başlasın istedik. TAI bunu yaparken biz bu motordan peş peşe imalata başladık. Bunlar seri imalat mı? Hemen söyleyeyim, şu anda bu motorun ikiz kardeşi imalatı 2 hafta içinde bitmek üzere teste hazır hale gelecek. Yaklaşık 1,5-2 ay içinde ise üçüncü kardeşi ve daha sonra dördüncü motor gelecek. Önümüzdeki yıl yazın ortasına kadar 5 adet olacak.”
%2Fhelikoptermotor3.jpg)
Söz konusu motorları seri imalat olarak kabul etmediklerini dile getiren Akşit, “Seri imalat sertifikasyonunu da aldıktan sonra teslim ettiğiniz ilk motor oluyor. Bu motorlarda TAI entegrasyonu yaparken biz ötekilerde zorlu olgunlaştırma testleri yapacağız. Oluşabilecek her türlü olumsuzluğu test edeceğiz. Bunlar da aylar sürecek. Bunlara ‘olgunlaştırma testleri’ diyoruz. 2024 gibi sertifikasyonunu da tamamlanmış seri imalat ilk motoru teslim etmeyi planlıyoruz. İlk motorumuzu teslim ediyoruz ancak sertifikalı değil. Daha birçok test görecek.” diye konuştu.
Akşit, hedeflerinin Türkiye’nin ihtiyacı olan bütün motorları yapmak olduğunu ve bunu da başaracaklarını bildirdi.
(AA)
