NASA projesi sessiz süpersonik uçak X-59 resmi olarak fabrikadan çıktı. Uçağın ilk uçuşunu bu yıl yapması planlanıyor. Peki diğer projeler ne durumda? Tamamı ABD’de geliştirilen sesten hızlı 4 projeyi mercek altına aldık.
Concorde’un uçuşlarına son verilmesiyle ara verilen süpersonik ticari uçuşların yeniden başlaması için her kesimin merakla beklediği farklı projeler yürütülüyor. Sesten hızlı seyahatle ilgili son gelişme ABD’de yaşandı.
Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı / NASA için Lockheed Martin tarafından geliştirilen süpersonik uçak X-59 kendi özgün renklerinde roll-out yaptı. Haber Aero olarak diğer projeleri de araştırdık. Bu alanda yoğun çalışmalar söz konusu ve ilginç gelişmeler yaşanıyor. İşte tamamı ABD’de geliştirilen sesten hızlı 4 uçak.
NASA / X-59
Havacılık endüstrisi Concorde kazasıyla kesilen sesten hızlı yolculuğun yeniden başlaması için çalışmalarına devam ediyor. Bu konudaki projelerden biri, NASA ile Lockheed Martin tarafından yürütülüyor. X-59 adı verilen süpersonik uçak, kendi renklerinde fabrikadan çıktı. Roll-out töreni NASA tarafından canlı yayınlandı. İlk uçuşunu yılsonuna doğru yapması planlanan uçakla sessiz sonik patlamalar test edilecek. Şehir üzerindeki uçuşlardan elde edilen veriler, Amerikalı ve uluslararası düzenleyicilerle paylaşılacak.
Sonik patlama 75 desibele düşürülecek
17 bin metre irtifada saatte bin 500 km hıza ulaşabilecek uçağın ses hızını aşarken çıkaracağı ses düzeyinin 75 desibel olması planlanıyor. Bu ses bir otomobilin kapısının kapatıldığında çıkan sesle eşdeğer olması anlamına geliyor. Süpersonik uçak 30,38 metre uzunluğunda ve 8,99 metre genişliğinde. X-59, tasarımı ve barındırdığı teknolojik gelişmelerle sessiz süpersonik uçuşu mümkün kılabilecek şekilde geliştirildi. İnce, konik burnu, uzunluğunun neredeyse üçte birini oluşturuyor ve normalde süpersonik bir uçağın ses patlamasına neden olan şok dalgalarını kırması öngörülüyor.
BOOM SUPERSONIC / OVERTURE
Süpersonik uçak projelerinden biri de Overture adını taşıyor. ABD’li Boom Supersonic tarafından geliştirilen sesten hızlı uçağın imalatına bu yıl başlanması hedefleniyor. ABD merkezli şirket ilk etapta XB-1 Baby Boom adını verdiği bir uçak geliştiriyor. Ekim 2020’de fabrikadan çıkan XB-1, Overture’un 3’te 1 ölçekteki prototipi. Sesten hızlı uçuşa dair testler bu prototiple yapılacak. Böylece yolculu uçuşlar için geliştirilen Overture’ün tasarımına da ince ayar yapılarak destek sağlanacak. Testlerde sürdürülebilir havacılık yakıtı kullanılacak. Overture uçuş test programı boyunca yılda yaklaşık 20 milyon litre biyoyakıt kullanılması planlanıyor.
2029’da ticari uçuşlara başlayacak
Süpersonik yolcu uçağı Overture 55-88 yolcu kapasiteli olacak ve kıtalararası uçuşlarda kullanılacak. 1,7 mach hızla yol alabilecek olan uçakla bugünkü uçuşlardaki süre neredeyse 3’te 1 oranında azalmış olacak. Seyir irtifası 18 bin metre olacak uçak 7 bin 871 km kilometre menzile uçabilecek. İlk Overture uçağının 2025’te piyasaya sürülmesi, 2026’da uçması ve 2029’da ilk ticari yolcularını taşıması planlanıyor.
EXOSONIC
Bir başka sessiz süpersonik jet geliştirme çalışmalarını Exosonic yapıyor. Aynı zamanda süpersonik insansız hava aracı projesi de yürüten şirket hem iş jeti hem de yolcu uçağı tasarlıyor. İki özel süit bulunacak iş jetinde yolcuların uyumasına olanak tanıyan koltuklar da yer alacak.
Hızı 1,8 mach olacak
Yolcu uçağı modeli ise iki sınıfta ve 70 yolcu kapasitesi tasarlanacak. Exosonic’in uçağı sonik patlama olmadan, 1,8 mach hızla yol alacak. 60 bin fit yani 18 bin 288 metre irtifaya çıkabilecek süpersonik uçak 8 bin km menzile uçabilecek. Uçağın uzunluğu 76,07 metre, kanat açıklığı 27,01 metre, yüksekliği ise 9,7 metre olacak.
QUARTERHORSE / SR-71
Süpersonik uçakların dışında sesten hızlı hipersonik çalışmalar da yapılıyor. ABD merkezli girişim şirketi Hermeus, ses hızının beş katı hıza erişecek, Quarterhorse adını verdiği program başlattı. ABD Başkanlık uçağı için de sözleşme imzalanan hipersonik uçak, 5 mach yani saatte yaklaşık 6 bin 125 km hızla yol alacak. Program kapsamında dört uçak geliştirilecek.
Bunlardan ilki olan Quarterhorse Mk 0’ın ilk testi F100 motoruyla gerçekleştirildi. Bu uçmayan prototip, tüm önemli uçak alt sistemlerini gerçek dünya ortamında doğrulayarak şirket için “dinamik bir demir kuş” görevi görüyor. Quarterhorse programının tüm zamanların hava hızı rekorunu aşma kapasitesine sahip SR-71 ile sonuçlanması hedefleniyor.
Hipersonik uçak 4 prototip sonunda ortaya çıkacak
Atlanta’da üretim tesisi kuran Hermeus’un geliştirdiği SR-71’in menzili yaklaşık 7 bin 400 km olacak. 95 bin fit yani yaklaşık 29 bin metre irtifaya çıkabilecek hipersonik uçak pilotsuz uçacak. Üretim aşamasında olan Quarterhorse Mk 1’in bu yıl içinde uçması planlanıyor. 2030’larda gökyüzü ile buluşması planlanan SR-71, 20 yolcu kapasiteli olacak.