Dünyanın en hızlı 8 iş jeti

Havacılıkta iş jeti üreticileri yeni model uçaklarını geliştirirken “hız” önemli bir faktör olarak karşılarına çıkıyor. Zamanla yarış ve “hız”. Son 50 yılda havacılık sektöründe en az gelişmenin yaşandığı alan da “hız.” Dolayısıyla iş jeti üreticileri için “hız” rekabette bir adım öne geçmelerini sağlayan en önemli unsurlardan.

Çünkü iş jeti kullanıcıları; Sanatçılar, sporcular ve iş dünyası zamanın giderek daha kıymetli olması sebebiyle uçağın konforu, menzili, uçuş verimliliği gibi özelliklerinin yanında hızını da önemsiyor.

Önümüzdeki on yıl içinde ise iş jetlerinin rekabet edeceği en önemli husus “hız” olacak. Böylece süpersonik hıza ulaşabilen iş jetleri dünya havacılığında daha çok ön plana çıkacak.

Geçtiğimiz günlerde Gulfstream G650 ER modeli MEBAA Fuarı’nda (Middle East and North Africa Business Aviation Association) sergilenmek üzere gerçekleştirdiği New Jersey-Dubai uçuşunda rekor kırdı. Gulfstream Aerospace Corp, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinin en önemli havacılık etkinliklerinden birinde sahne almak için bu özel uçuşu gerçekleştirdi.

G650 ER 11 bin 375 kilometre (6142 mil) mesafeyi 11 saat iki dakikada uçtu. Aynı mesafedeki bir önceki uçuşuna göre aynı bir saat 48 dakika daha kısa sürede uçan iş jeti süpersonik hıza yaklaştı ve saatte ortalama bin kilometre yaptı.

Havacılık endüstrisi önümüzdeki on yılda hızlı jet seyahatleri için bir ayrılma dönemi yaşanacağına inanıyor. İş jetlerinin, özel jet kiralama dünyasında devrim yaratacak şekilde tasarlanacağı tahminleri yapılıyor. Uçak üreticisi Aerion, 2023 yılına kadar dünyanın ilk ‘SSBJ’sini yani ‘Süpersonik İş Jeti’ni piyasaya sürecek.

Öte yandan dünya iş jeti piyasasındaki diğer şirketler de daha uzun mesafelere daha hızlı uçuş gerçekleştirebilmek için yoğun mesai harcıyorlar. Bu gelişmelerden yola çıkarak halihazırdaki dünyadaki en hızlı iş jetleri araştırdım. Kıyaslamak için tablolar çıkardım.

Jetlerin hızlarını da kullanımlarının en yoğun olduğu başta ABD ve İngiltere olmak üzere dünya genelinde yaygın kullanım sebebiyle özellikle mph (mil/saat) olarak da gösterdim. Mach olarak değerlendirilen ses hızının, karada ve denizde değişim gösterdiğini dikkate alarak yaklaşık km / saat karşılıklarına da yer verdim.

8-Bombardier Challenger 650
Hız: 554 m/ph – 891.5 km/saat

Bombardier Challenger iş jeti projesine 1978 yılında başladı. O dönemin uçaklarına geniş kabiniyle ön plana çıktı. Son üye olan 605, 2014’te NetJet’in 75 uçaklık siparişi ile 650 modeline çevrildi. Menzili 7 bin 408 kilometre olan uçak, Londra-New York, Dubai-Londra arasında duraksız uçabilme özelliğine sahip. 41 bin feet yüksekliğe çıkabilen uçağın seyir hızı ise saatte 870 kilometre. İki adet General Electric CF34-3B MTO motorları, bir önceki seriye göre yüzde 5 daha fazla itiş gücü sağlıyor. Kabinde 12 adet yolcu taşıyabilen uçak ortalama 40 milyon dolar civarında. İş jetleri segmentinde dünyanın inişi en zor havalimanları Lolorado Aspen ve İsviçre Alplerinde bulunan Lugano Havalimanı’na rahatlıkla inebiliyor.

Teknik özellikler:
Yolcu kapasitesi: 12
Uzunluk: 20.9 m
Yükseklik: 6.3 m
Kanat açıklığı: 19.61 m
Seyir yüksekliği: 11.277 m
Maksimum seyir yüksekliği: 12.496 m
Maksimum hızı: 979,2 km/saat
Maksimum menzili: 7, 408 km

7- Dassault Falcon 8X
Hız: 594 m/ph -955.9 km/saat

Dassault Falcon 8X ultra uzun menzili ile Hong Kong – Paris veya Los Angeles – Beijing arasında non-stop uçabiliyor. Rahat iç kabin tasarımının yanı sıra küçük havalimanlarına iniş kabiliyetine de sahip. 11.900 km durmadan uçma yeteneğine sahip iş jeti neredeyse dik iniş kalkış yapan uçaklara yakın bir çevikliğe sahip. 7X’e göre kanat tasarım iyileştirmeleri, yükseltilmiş Pratt&Whitney PW300 motorları sayesinde aynı segmentteki rakiplerine göre yüzde 35 daha verimli. Dassault, geçtiğimiz günlerde, 10X adı altında süpersonik bir jet için çalıştığını açıklamıştı.

Teknik özellikler:

Yolcu kapasitesi: 14
Uzunluk: 24.4 m
Yükseklik: 7.94 m
Kanat açıklığı: 26.90 m
Seyir yüksekliği: 11.945 m
Maksimum seyir yüksekliği: 15.545 m
Maksimum hızı:1.036 km/ saat
Maksimum menzili: 11, 945 km

6-Gulfstream 650ER
Hız: 610 m/ph – 981.6 km/saat)

Ultra-uzun menzilli Gulfstream G650 ve daha uzun menzilli varyantı G650 ER, sırasıyla 12 bin 963 ve 13 bin 890 km menzil aralıklarıyla maksimum hıza ulaşabiliyor. Pratik açıdan batıdan uçan bir G650’nin dünyayı 41 saatten fazla süre dolaştırabileceği anlamına gelir. 18 yolcu için oturma imkanı sunar ve 47 metrelik kabin 10 yolcuya kadar uyuyabilir. Geçtiğimiz hafta 6 bin 142 deniz mili/ 11 bin 375 kilometre mesafeyi 11 saat iki dakikada uçtu. Aynı mesafedeki bir önceki uçuşuna göre aynı mesafeyi bir saat 48 dakika daha kısa sürede uçan iş jeti süpersonik hıza yaklaştı ve saatte bin kilometre yaptı.

Teknik özellikler:

Yolcu kapasitesi: 19 kişi (Kabin ekibi dahil)
Uzunluk: 30.41 m
Yükseklik: 7.82 m
Kanat açıklığı: 30.36 m
Seyir yüksekliği: 12.497 m
Maksimum seyir yüksekliği: 15.545 m
Maksimum hızı: 1.097 km/saat
Maksimum menzili: 13.890 km

5-Bombardier Global 8000
Hız: 610 m/ph-981.6 km/saat

Bombardier‘e göre, Global 7000 test sırasında 1,046 km/s daha hızlı uçtu. Bu hıza ulaşan en büyük jet, dünyanın en hızlı özel jetlerinden biri olarak yerini korudu. Aralık 2018’de pazara giren bu lüks özel uçak, maksimum 981.6 km/s çalışma hızına ve 7.700 deniz mili etkileyici hız aralığına sahiptir. Kabin içi tasarımı olarak Red Dot Tasarım Ödülü kazandı. Global 8000’in 7.900 deniz mili uzunluğunda bir menzili olacak ve 2019’da piyasaya sürülmesi bekleniyor.

Teknik özellikler:

Yolcu kapasitesi: 17 kişi
Uzunluk: 30.41 m
Yükseklik: 8.3 m
Kanat açıklığı: 31.2 m
Seyir yüksekliği: 12.497 m
Maksimum seyir yüksekliği: 14.631 m
Maksimum hızı: 1.097 km/saat
Maksimum menzili: 13.890 km

4-Cessna Citation x+
Hız: 610m/ph-981.6 km/saat

2016 yılında Cessna’nın iş jeti Citation x+ Seattle’dan Kansas’a gerçekleştirdiği uçuşunda hız rekoru kırmıştı. 39 bin irtifada ortalama 1.112 km/saat yaparak bu rekoru gerçekleştirmişti. Tüm ABD’yi bir günde dolaştıklarını ve boş vakitlerinin kaldığını test pilotu Neil Payne uçuş sonrası açıklamıştı. Bu iş jeti 1.109 km/saat hıza ulaşabiliyor. Bu etkileyici uçak, iki adet çift kanallı FADEC kontrollü Rolls-Royce AE3007C2 turbo fan motoru sayesinde maksimum uçuş hızına sahiptir. Böyle bir hız uçak almak için yaklaşık 23 milyon doları gözden çıkarmak gerekir.

Teknik özellikler:

Yolcu kapasitesi: 12
Uzunluk: 22.4 m
Yükseklik: 5.86 m
Kanat açıklığı: 21.09 m
Seyir yüksekliği: 10.700 m
Maksimum seyir yüksekliği: 15.545 m
Maksimum hızı: 1.109 km/saat
Maksimum menzili: 5, 956 km

3-Dassault Falcon 900XL
Hız: 644mph-1.036 km/s

Dassault Falcon 900XL en yüksek Mach 1.085 k/s ve 4.750 mil menzile sahiptir. 19 yolcu kapasiteli Fransız yapımı 900XL business jet, geliştirilmiş motorlara, daha fazla menzile ve bir S kanallı merkezi motora sahiptir. Gövde malzemelerinin (Kevlar, karbon fiber ve titanyum dahil) akıllı bir kombinasyonu, bu iş jetinin sınıfındaki diğer jetlerden çok daha az ağırlığında olduğu anlamına gelir ve bu da üstün yakıt ekonomisi sağlar. Falcon 900’lere göre 8 bin 800 km menzile sahiptir ve daha az yakıt tüketir.

Teknik özellikleri:

Yolcu kapasitesi: 19
Uzunluk: 20.2 m
Yükseklik: 7.55 m
Kanat açıklığı: 21.38 m
Seyir yüksekliği: 10.700 m
Maksimum seyir yüksekliği: 15.545 m
Maksimum hızı: 1.085 k/s
Maksimum menzili: 8,800 km

2-Bombardier Global 6000-6500
Hız: 690m/ph-1.110 km/s

Daha önce Global Express XRS olarak bilinen Global 6000, önceki modellerinden daha yüksek bir seyir hızına, daha fazla menzile ve gelişmiş kabin düzenine ve aydınlatmasına sahiptir. Artırılmış menzili, kanat kökündeki geniş yakıt deposu ve extra kabin bölümü ile diğerlerinden ayrılır.

Bombardier‘e göre, yükseltilmiş bilgisayar sistemleri ve mekanik iyileştirmeler sayesinde Global 6000‘i yakıtlamak için orijinal modelden 15 dakika daha az zaman alıyor. Bu özel uçak, iş insanları için tasarlanmış en gelişmiş ve en başarılı uzun menzilli premium jet olarak kabul edilir. 5 Ekim 2018’de Vistajet tarafından İstanbul’a getirilen bu jeti bende deneyimleme fırsatı buldum.

Mayıs 2018’de Bombardier, 2019 sonunda hizmete girmesi beklenen Global 6500‘ü açıkladı. Yeni Rolls-Royce Pearl motorları, daha iyi işletme maliyetleri için yüzde 13’e kadar daha düşük yakıt yakma ve yüzde 9 daha fazla itme ile 6,600 deniz mili aralığı sunuyor. Global 6500‘ün 56 milyon dolarlık bir fiyatı var.

Teknik özellikleri:

Yolcu kapasitesi: 17
Uzunluk: 30.3 m
Yükseklik: 7.8 m
Kanat açıklığı: 28.7 m
Seyir yüksekliği: 12.497 m
Maksimum seyir yüksekliği: 15.545 m
Maksimum hızı: 1.107 km/s
Maksimum menzili: 12.223 km

1- Aerion AS2
Hız: 1000m/ph- 1.609 km/s

ABD’li uçak üreticisi Aerion şirketi ile bir araya gelen Lockheed Martin, ticari süpersonik yolcu jeti geliştirmek için anlaşma imzaladı. Birkaç yıldır çalışma yapan şirket ,halihazırda AS2 isimli süpersonik jeti geliştiriyor. Halen geliştirilmekte olan bu 12 yolcu özel jetinin özel uçak yolculuğu kalıbını kırması bekleniyor. Aerion AS2’nin İlk test uçuş tarihi 2019’un başlarında, 2021’de ise uçağı sertifikalandırmayı planlıyor. Aerion AS2’nin, 1.217mph’de şaşırtıcı bir hızla ilerleyen ve Londra’dan New York’a olan bir uçuşla ilgilenen en yüksek hıza 1.908 k/s üç saatten az bir sürede ulaşması bekleniyor.

ABD üzerinden süpersonik uçuşu yasaklayan FAA (Federal Aviation Administration) yasaları değiştirilinceye kadar, uçak ABD hava sahasına girdiğinde yaklaşık 754m/ph hızla yani 1,198 km/s seyahat etmek zorunda kalacak, ancak denizaşırı uçarken en yüksek hıza ulaşabilecek. 1000 m/ph yani 1.609 k/s hıza ulaşabilme kapasitesi var. Şirket, geçtiğimiz günlerde GE Aviation ile bir motor ortaklığı ve Lockheed Martin Skunk Works ile bir mühendislik ortaklığı imzaladı. Ayrıca Dünya devi uçak üreticisi Boeing’de projeye ortak oldu.