Yeni tasarlanan havalimanları öncekilere göre daha zarif, daha verimli, daha kullanışlı ve yolcu dostu olarak tasarlanan yapılarıyla geleceğe ışık tutuyor. Özellikle havalimanı işletmecileri için tasarruf ön planda tutuluyor. Yolcular için ise daha kısa sürede uçağa binmek ana hedef olarak ele alınıyor. Yeni tasarımlar meydanı kullanan havayolunu düşünüyor, terminali kullanan yolcuyu düşünüyor ve havalimanı çalışanına bile kolaylık sağlıyor. Bazıları geçmişin izlerini geleceğe uyarlıyor bazıları ise gelecekteki teknoloji ve hizmeti bu zamana yansıtıyor. Bu anlattığım gelişmeler tamamen dünyanın en önde gelen mimarları tarafından tasarlanan havalimanlarında bulunuyor.
Aslında tam da bu mimarlardan bahsediyoruz: Norman Foster, Zaha Hadid, César Pelli ve Moshe Safdie. Dünyanın en önde gelen mimarları bazı havalimanlarının tasarımına imza atmış. Bunlardan kimisi Türk Hava Yolları’nın merkezi konumundaki dünyanın en büyüğü İstanbul Havalimanı’nı kimisi içinde bir şelale olan Singapur Havalimanı’nın terminalini kimisi ise en teknolojik havalimanı Daxing’i tasarlayıp inşa etmiş. Haber Aero olarak dünyaca ünlü mimarların havalimanlarına yaptıkları dokunuşları, gelecekte havalimanlarında düşünülen konsepti ve yapılan çalışmaları, son dönemde inşa edilen havalimanları üzerinde araştırdık. Bakalım dünyaca ünlü mimarlar hangi havalimanlarında futuristik çalışmalar yapmışlar ve geleceğe ışık tutmuşlar.
Dünyaca ünlü mimar Moshe Safdie liderliğindeki bir ekip tarafından tasarlanan Jewel terminali 10 yıldır en iyi havalimanı seçilen Singapur Changi’nin bu bayrağı uzun yıllar daha elinde bulunduracağının bir göstergesi. İnşaatı dört yıl süren Jewel, terminaller arasında bir köprü vazifesi görüyor. 135 m2 alanda hava ve saha tarafı da mevcut. Burayı ziyaret etmek için uçuş yapmanız zorunlu değil. Jewel terminali 10 kattan oluşuyor. Bu katların beşi zemin üstünde ve beşi ise alt katında yer alıyor. Yeni terminal binasında yok yok. Terminalde yolcuların beklerken gezebileceği 3 bin ağaçlık yapay bir orman oluşturulmuş. Ayrıca içinde 280 mağazalık bir AVM bulunuyor. En önemli detay ise içerisinde 40 metrelik bir şelalenin bulunması. Rain Vortex olarak adlandırılan bu şelale, bir kapalı alanda yer alan, dünyanın en büyük şelalesi ünvanını taşıyor. Binanın dış duvarları, özel olarak ABD’de ürettirilen 9 bin 600 parça camdan oluşuyor. Jewel’ın iç cephesi ise beş katlı bir bahçe ile kaplandı. 21 bin 700 m2’lik bahçede, dünyanın farklı bir çok ülkesinden getirtilecek olan 2 bin 500 ağaç ve 100 bin funda bulunuyor. Terminali ziyaret edenler için 12 saat boyunca kullanabilecekleri Wi-Fi imkânı ve telefon şarjları için güç üniteleri de sağlandı.
İsrail’in sıfırdan inşa edilen ilk sivil havalimanıdır. Negev Çölü üzerine konuşlandırılmıştır. İsrail’in Kızıldeniz tatil beldesi Eliat ve çevresine hizmet veren Havalimanı, çölde bir vaha olarak lanse edilir. Ilan ve Asaf Ramon Havalimanı, Moshe Zur Architects ortaklığında Amir Mann-Ami Shinar Architects ve Planners tarafından tasarlanmıştır. İsrail Havaalanı Otoritesi (IAA) tarafından tüm tasarımı bu mimarlık firmasına teslim etti. Mimar Amir Mann İsrail Teknoloji Enstitüsü daha sonra da Harvard Mimarlık Tasarımı Okulu mezunu. Çalışmalarını daha çok Boston’da gerçekleştiren mimar Kanada, Singapur, Avustralya’da önemli projelere imza atmış. 45 bin metrekarelik terminal binası havalimanının ferah olmasını sağlıyor. Havalimanının ön plana çıkan en önemli özelliği 45 metre uzunluğundaki kontrol kulesi. Çöl sıcakları ve rüzgarlarından etkilenmeyen havalimanın dışı yalıtımlı üçgen alüminyum panellerle çevrilmiş çeliktir. Yıl boyu sıcaklıların yüksek olması nedeniyle terminalde ana renk beyazdır. Binanın içi ve duvarları bambu ağacıyla kaplıdır. Terminalin tavanı yüksek, tasarruf için dışarıdan gelen ışığı toplama özelliğine sahiptir. Amir Mann-Ami Shinar Architects Tel Aviv’de bulunan Ben Gurion Havalimanı’nın da yenilenmesinde büyük katkıda bulunmuş. Yeni kargo binası ve terminal-3 bu şirket tarafından tasarlanıp inşa edilmiş.
2019 Kraliyet Altın Madalyası sahibi Nicholas Grimshaw İstanbul Havalimanı projesinde de büyük rol oynuyor. Havalimanı mimarisinde en tecrübeli isim de diyebiliriz. Avustralya Mellbourne Havalimanı, Rusya St. Petersburg’da bulunan Pulkovo Havalimanı, New York Newark Havalimanı’nın Terminal-1 binası, Londra Heatrow’un sürdürebilirlik adı altında yapılan yeni tasarımlarında imzası bulunuyor. 2019’da açılan İstanbul Havalimanı, 2027’de tam kapasiteyle hizmet vermeye başladığında Manhattan’dan daha büyük olacak. İstanbul’un tarihi ve kültüründen esinlenen düzen, Londra merkezli Grimshaw firması ile birlikte Haptic ve Nordic tarafından tasarlandı. Hava trafik kontrol kulesi, yüzyıllardır İstanbul’un simgesi haline gelen ve Türk – İslam tarihinde kültürel öneme sahip lale figüründen esinlenerek tasarlandı. 90 metre uzunluğunda olan İstanbul Havalimanı kulesi, dünyanın önde gelen tasarımcılarından Pininfarina ve AECOM tarafından tasarlandı ve ödül aldı. Çağdaş ve işlevsel yapısı ile eşsiz bir yerel niteliği bulunan İstanbul Havalimanı, küresel kent İstanbul’un zengin sosyal ve kültürel mirasını yansıtacak bir mimariye sahip. Çağdaşlık ve fonksiyonelliği bir arada ele alan özgün bir tasarım olan havalimanındaki terminal, ilhamını İstanbul’un kültürel mirasından alıyor. İstanbul Havalimanı terminalinde İstanbul camilerinin, hamamlarının, kubbelerinin ve daha birçok tarihi yapının zenginliği, proje mimarisine ince ince işlendi. Türk-İslam sanat ve mimarisinde kullanılan motifler, güzellik, doku ve derinlik geçmişin izlerini sürerek geleceğe ışık tutuyor. 1.4 milyon m2 alana sahip havalimanı tüm fazlar bitince 200 milyon yolcu kapasiteli olacak.
Daxing Havalimanı, Iraklı mimar Zaha Hadid’in imzasını taşıyor. Zaha Hadid Architects mimarlık ofisi ve ADP Ingeniérie firması tarafından tasarlandı. Aralık 2014’te de temeli atıldı. Havalimanının hava tarafında kalan beş kolu, Çin kültürünün en temel ögelerini simgeliyor: İpek, çay, porselen, çiftlikler ve bahçeler. Daxing Havalimanı altı kollu radyal bir plana sahip olarak tasarlanmış. Böylece havacılık için çok hayati önem taşıyan işlevsellik ve esneklik kazandırılmış. Daxing’de terminaldeki yolcu akışları merkezde birleşiyor. Böylece hem direkt uçuş yapan yolcular için check-in bölgesi ile biniş kapıları arasındaki, hem de transfer yolcular için iniş – biniş kapıları arasındaki mesafe en aza indirgenmiş. Yolcuların yürüme mesafeleri de oldukça kısa tutulmuş. Havalimanına verimlilik kazandıran doğal ışık tasarımı Daxing Havalimanı’nda da kullanılmış, ancak tavan yüksekliğine pek önem verilmemiş. Daxing Havalimanı ilk etap açılışıyla yılda 45 milyon yolcu ağırlayacak. Daxing’in terminal binasının oturma alanı 313.000 m2. Toplam kapalı alanı ise yaklaşık 700.000 m2. Projenin sahibi Zaha Hadid Architects mimarlık ofisi ve ADP Ingeniérie firması tarafından tasarlanan terminalin ortasından, en uzak noktadaki biniş kapısına kadar olan mesafe en fazla 600 metre olacak şekilde tasarlandı. Bu mesafe ortalama bir hızla yüründüğünde 8 dakikalık bir zamana tekabül ediyor.
İngiliz mimar Norman Foster Kuveyt Havalimanı’nın yenileme projesinin tasarımcısı. Foster aynı zamanda Hong Kong Havalimanı, London Stanset, Pekin Başkent Havalimanı, New Meksiko City Havalimanı’nın da tasarımında ön planda yer almış. Yolcu terminalleri arasında dünyanın ilk LEED GOLD binası olmayı hedefleyen proje, beton konstrüksiyonun termal özellikleri ile çatıda geniş bir alana monte edilen güneş enerjisi panellerini bir araya getirerek güneş enerjisi üretilecek. İstanbul Havalimanı’nın ortaklarından olan Türk firma Limak’ın da projenin inşaatını üstlendiğini söyleyelim. Havalimanı son teknolojiyle donatılacak. İklimin çok sıcak olduğu Kuveyt’te sıcaklığa karşı bir takım materyaller kullanarak son teknoloji klima sistemleri geliştirilmiş. Bölgenin misafirperverlik kültürünü temel alarak tasarlanan projenin 708 bin m2 alana sahip ve yılda 13 milyon yolcu kapasiteli.
Dünyaca ünlü mimar Pelli Clarke Pelli tarafından tasarlanan Louis Amstrong Havalimanı yeni terminali 1.3 milyar dolara mal oldu. Tecrübeli mimarın ilk havalimanı projesi. 987 m2 bir alana sahip projenin etrafı camlarla çevrili. Terminaldeki en önemli detay Jazz Garden isimli canlı müzik yapılan konser alanı bulunması. Yeni Louis Armstrong New Orleans ı Havalimanı, New Orleans’ın kültürünü yansıtan bir tasarıma sahip ve aynı zamanda uçak yolculuklarına yenilikçi ve işlevsel bir yaklaşım sunmaktadır. Bu yeni dünya standartlarına uygun tasarım; havalimanına kolay erişim, sezgisel yön bulma, geniş gidiş-geliş salonları daha fazla yolcu misafir etmek için tasarlandı. Havalimanının yeni versiyonu gelecekte genişlemeye ve yeni terminaller eklemeye uygun olarak yapıldı. Peyzaj olarak da dikkat çeken havalimanının etrafı meşe ağaçlarıyla çevrilmiş. Binanın formu Delta bölgesinin coğrafyasını ve Mississippi Nehri’nin yumuşak kıvrımlarını çağrıştırıyor. Planda simetrik olan bina, üç tarafta yumuşak bir yay oluşturuyor.