Salgın döneminde havacılık sektöründe tüm dengeleri değişti. Havayolu yönetimleri birçok önemli planlama yaparak şirketlerini bu büyük krizden kurtarmaya çalıştı. Salgının ilk günlerinden beri en önemli plan olarak ise filo gençleştirme operasyonları ön plana çıktı. Bu kapsamda şirketler ilk olarak devasa uçaklar A380 ve B747’leri emekli etmeye başladı.
Aslında salgın öncesinde emekli olması planlanan uçaklar krizle beraber tarihleri ileri çekildi ve filolardan çıkarıldı. Bir dönem iki katlı, 4 motorlu jumbo jetlere yönelen havayolları artık daha küçük, daha uzağa uçabilen, operasyon maliyetleri daha az ve iki motorlu yeni nesil jetleri tercih ediyorlar. Boeing 747, Airbus A380, A340 gibi uçakların yerine Boeing 777, 787, Airbus A350, A330 gibi modelleri daha çok kullanılmaya başlandı.
Salgın döneminde emekli edilen bu uçaklar bazı şirketler tarafından kiralanarak film stüdyosuna çevrildi veya bir müzede kullanılmak üzere kiralanarak park pozisyonunda kaldı. Ancak bazı şirketler özellikle A380’lerini dünyanın farklı noktalarındaki çöllere park ederek bekletti. Salgın sonrası 2019 rakamlarına dönülmesi ve ülkelerin kapılarını açması her uçağa ihtiyaç duyulacak bir uçuş operasyonunu da beraberinde getirdi. B747, A340 gibi uçaklar fazla tercih edilmese de A380’ler şu an tekrar gökyüzünde operasyona başladı. Havayolları 2023 planlamalarına A380’leri dahil etti. Peki A380’leri gökyüzünü çıkaran nedenler neler?
Artan yolcu talebi
Havacılık sektöründe artan talep çölde yatan süper jumbo jet A380’i tekrara gökyüzüne döndürdü. Salgın döneminde ülkelerin kapılarını kapatmasının ardından yüksek maliyetli bu uçak tercih dışı kalmıştı. Havayolları yeni nesil dar gövdeli ve daha az yakıt yakan uçaklarla operasyonlarını icra ettiler. Ancak artan hava trafiği nedeniyle dünyanın önde gelen havayolları çölde yatan A380’lerini tekrardan filolarına katarak kritik frekanslarda kullanmaya başladı. Avustralyalı Qantas, Emirates, Asiana Airlines, Korean Air, British Airways, Singapore Airlines ve Qatar Airways gibi şirketler filolarındaki A380’lerle uçuş planlamasını derinleştirdiler.
Uçak teslimatlarındaki gecikme
Birçok hava yolu şirketi için A380’in yedeği olarak B777X’i belirlendi ve bu uçağın başlangıçta 2020 yılına kadar hizmete girmesi planlanıyordu. ABD’li uçak üreticisi Boeing geçtiğimiz günlerde, B777X programının tip sertifikasının 2024’te tamamlanacağı için, havayollarına teslimatların en erken 2025 yılında yapılacağını duyurdu. Yeni uçakların pazara geç çıkması olağandışı olmasa da, en sabırlı havayolları bile gecikmeden dolayı hayal kırıklığına uğradı ve alternatif seçenekler bulmak zorunda kaldı. Şirketler bu alternatif seçeneği A380’lerini aktif hale getirerek kullanmaya başladı.
Hukuki uyuşmazlıklar
Airbus’ın Qatar Airways ile anlaşmazlığı sebebiyle sipariş defterindeki A350 siparişlerinin tamamını iptal etti. Havayolunun sipariş defterinde 19 adet A350-1000 uçak bulunuyordu. Bilindiği gibi iki şirket aylardır A350 anlaşmazlığı sebebiyle mahkemede haklarını arıyor. A350 uçaklarında meydana gelen gövdedeki hasarın uçuş güvenliğini tehdit etmesi sebebiyle Katar Sivil Havacılık Otoritesi tarafından Qatar Airways’in onlarca uçağı yere indirilmişti. Havayolu bu sebeple Airbus’tan asgari 1.4 milyar dolarlık dava açarak uçakların hasarının giderilmesini ve uçakları işletemediği için tazminat istiyor. Airbus ise uçaklarda meydana gelen hasarın uçuş güvenliğini etkilemediğini savunuyor. Bu tartışma Qatar Airways’in her ne kadar iç tasarımında Q Suite konsepti olmasa da A380’leri filoya dahil etmesine yol açtı.
Havayolları tarafından planlanan A380 hizmetleri:
2019 2023
Emirates: 4.558 uçuş 4.196 uçuş
Singapur: 840 uçuş 540 uçuş
Qatar: 520 uçuş 420 uçuş
British: 443 uçuş 240 uçuş
Qantas: 349 uçuş 232 uçuş
Asiana: 315 uçuş 60 uçuş
All Nippon: 0 uçuş 38 uçuş