Türkiye, iki gündür Çanakkale’nin Gelibolu bölgesindeki yangını dikkatle izliyor. Tarihi alanda çıkan yangın kontrol altına alındı. Yangına Rusya’dan yeni kiralanan uçaklar ve helikopterlerle müdahale edildi. Peki dünyada orman yangınlarıyla mücadelede hangi hava araçları kullanılıyor? İşte dev jumbo jetten helikopterlere ormanla mücadelede kullanılan uçak ve helikopterler…
Her yıl dünyada yaklaşık 7 milyon yangın ihbarı yapılıyor. Bu yangınlar; yıllık 70-80 bin kişinin ölümüne, yaklaşık 1 milyon kişinin yaralanmasına ve binlerce hektar ormanın yok olmasına yol açıyor.
İstatistiklere göre Türkiye’de her yıl ortalama 4 bin orman yangını yaşanıyor. 10 bin hektar orman bu yangınlarda zarar görüyor. Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türkiye’de sadece 2019 yılı başından bu yana yaklaşık bin 500 adet orman yangını yaşandı. Ülkedeki en riskli bölgeler ise Ege ve Akdeniz.
Bütün bu veriler Türkiye’nin orman yangınları açısından en riskli ülkeler arasında yer aldığını gösteriyor. Bu nedenle yangınla havadan mücadele eden uçak ve helikopter filosu oldukça önemli. Peki dünyada orman gibi büyük yangınlarla mücadelede kullanılan en önemli hava araçları hangileri? Haber.aero yangınlarda kullanılan uçak ve helikopteri araştırdı.
En büyük yangın uçağı: Supertanker
Yangın söndürmede kullanılan en büyük hava aracı, Boeing 747-400 kargo uçağının dönüştürülmesiyle ortaya çıkmış. Maksimum kalkış ağırlığı yaklaşık 400 ton olan Global Supertanker, 74 bin 200 litre söndürücü sıvı taşıma kapasitesine sahip. 120 ila 240 metre irtifada saatte 260 km hızla 5 km uzunluğunda bir sahaya reterdant dökebilen 747 Supertankerin menzili 13 bin 500 km. Saatte 933 km hızla uçabilen dev jumbo jet, 183,5 ton boş ağırlığa sahip.
Yangın için özel üretilen uçaklar: CL-215 ve CL-415
Kanadalı uçak üreticisi Bombardier’in havadan yangınlara mücadele etmek üzere tasarlayıp, ürettiği iki modeli var. Bunlar 4 bin 900 litrelik kapasitesiyle CL-215 ve 6 bin 410 litrelik kapasitesiyle CL-415. Orta gruba giren bu iki uçak da amfibik.
Türk Hava Kurumu’nun filosunda da 9 adet bulunan CL-215, uzun yıllar Türkiye’deki orman yangınlarında kullanıldı.
Yangın uçağına dönüşenler
Ağır sınıfa dahil olan, 45 bin litre yük taşıyan McDonnell Douglas DC-10 ve 43 bin 230 litre yük taşıyan Rus yapımı Ilyushin II-76 modelleri de Supertanker gibi büyük yük kapasitesi göz önünde tutularak üretilmiş.
Polonya’da PZL-Mielec tarafından üretilen tek motorlu bir tarım uçağı uçağı M-18 Dromader’lar ise, aynı zamanda yangın söndürme amaçlı da kullanılıyor. İlk uçuşunu 1976’da yapan bu tek motorlu uçaklar, 2 bin 200 litre su kapasitesine sahip. M-18 Dromader’lar bir dönem Türk Hava Kurumu’nda aktif olarak kullanıldı. THK, bu uçakların satılması için ihaleye çıktı ancak Covid-19 salgını dolayısıyla ihale gerçekleşmedi.
Türkiye iki adet Be-200 kiraladı
Çanakkale’deki yangınla mücadelede en aktif olarak kullanılan hava aracı ise Beriev Be-200. Amfibi uçaklardan iki adet Rusya’dan kiralandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin Rusya’da incelediği Be-200 dünyanın en önemli yangın söndürme uçağı olarak öne çıkıyor.
Be-200, 14 saniyede 12 ton su alıyor. Uçağın maksimum kalkış ağırlığı 37,2 ton. Diğer amfibik yangın uçaklarına nazaran basınçlı bir gövdeye sahip. Navigasyon ve uçuş kontrolü olması, yangın uçağına zorlu hava koşullarında gece/gündüz kullanım olanağı sağlıyor.
Helikopterler daha mı kullanışlı?
Belli bir yerin üzerinde sabit durabilmesi, rahat manevralarla hareket edebilmesi, birçok yerden iniş-kalkış yapabilmesi ve belirli yüklerle dikine kalkış yapabilmesi helikopterleri yangınlarla mücadelede tercih sebebi yapıyor. Yangın söndürme helikopterleri arasında Ka-32, Bell 205, S-64 ve Mil Mi-26 en popüler olanları.
S-64: 10 ton su taşıyabiliyor
Ağır yük taşıma kapasiteli Sikorsky/Erickson S-64 helikopterleri, yangın söndürmek için biçilmiş kaftan. Gövde kısmı boş olan helikopter, tankerle modifiye edilerek 10 ton su taşıyıp yangına reterdant ve köpük sıkabiliyor. Yaklaşık 22 metre uzunluğunda ve 6 metre yüksekliğindeki helikopter; su haznesini denizden 30-40 saniyede doldurabiliyor. Helikopter; gövdesine uygulanabilen çeşitli modifikasyonlarla kurtarma amaçlı 30 kişi taşıyabiliyor veya 11 bin 250 kg ağırlık kaldırabiliyor.
İlk Türk tescilli yangın helikopteri Ka-32A
Türkiye’de ilk kez Türk tescili ile uçuş gerçekleştiren Kamov Ka-32A11BC helikopterleri de yangın söndürme operasyonlarında kullanılıyor. Kaan Air’ın 50 milyon USD’lik yatırımıyla filosuna kattığı Kamov Ka-32A11BC tipi helikopterleri, ağır yük taşıma özelliğiyle dikkat çekiyor.
5 ton su taşıma kapasitesi ile Türkiye’nin yangınla mücadelesinde çok önemli fayda sağlayacak olan Kamov Ka-32A11BC helikopterleri, saatte 260 km süratle uçabilmenin yanı sıra, 650 kilometre uçuş menziline sahip olup, kabin içinde 3 bin 700 kg, harici yük olarak 5 tona kadar yük taşıyabiliyor.