Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür arasında “uçan araba” polemiği yaşanıyor. Prof. Görür, “Altyapısı olmayan üretimlerle liderlik olmaz” derken, Varank ise “Adının önünde güya profesör unvanı olan ve çürümüş zihniyetin temsilcisi olan birisi çıktı, kendince gençlerimizi aşağılamaya kalktı” ifadelerini kullandı. Peki geleceğin ulaşım araçlarını kimler geliştiriyor, öne çıkan projeler hangileri? Haber Aero, aralarında Türk şirketlerin de bulunduğu en önemli uçan otomobilleri araştırdı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, TEKNOFEST İstanbul’un kapanış programında yaptığı konuşmada, “Teknolojiyle büyüyen, merak eden, araştıran; ufku geniş bir nesil geliyor. Siz böyle kararlı, sizler böyle heyecanlı oldukça, uçan araçları da yeni nesil SİHA’ları da yeni nesil insanlı ve insansız savaş uçaklarımızı da sivil hava araçlarımızı ve uzay mekiklerini de Türk mühendislerin tasarlayıp ülkemize armağan edeceğine canı gönülden inanıyorum” ifadelerini kullanmıştı.
Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Oktay’ın açıklamalarını işaret ederek, “Türkiye kendine inanmış, ufku samanyolu galaksisi kadar geniş, çalışkan gençleriyle uçan arabalarda da dünya liderliğine onayacak” dedi.
Bu açıklamalar üzerine Yer Bilimci Prof. Naci Görür twitter hesabından, “İyi eğitilmiş yeterli insan kaynağına sahip olmayan, dünya bilim üretimine ve gelişimine çok sınırlı katkısı olan, bilgi toplumu olmaktan çok uzak, dünyada üniversitelerinin esamesi okunmayan, AR-GE ve okuma alışkanlığı olmayan bir ülkede bu iş nasıl olacak? Olsa bile bu sağlıklı ve sürdürülebilir olur mu? Altyapısı olmayan üretimlerle liderlik olmaz. Kulağa hoş geliyor ama halkımıza gerçekleri söylemek daha doğru” diye konuştu
Prof. Görür’ün açıklamalarına tepki gösteren Teknoloji Bakanı Varank, “Geçtiğimiz gün ‘Ufku ve vizyonu geniş gençlerimizle uçan arabalarda da dünya liderliğine oynayacağız’ dedim. Adının önünde güya profesör unvanı olan ve çürümüş zihniyetin temsilcisi olan birisi çıktı, kendince gençlerimizi aşağılamaya kalktı” ifadelerini kullandı.
Teknoloji Bakanı Varank ile Prof. Görür arasındaki polemiğe sebep olan uçan otomobiller konusunda dünyada birçok şirket tarafından önemli projeler yürütülüyor. Bu konuda aralarında Türk şirketlerin de olduğu önemli projeleri mercek altına alalım istedik.
Baykar: Cezeri
Son yıllarda uçan otomobiller daha sık gündeme gelmeye başladı. İlk olarak otomobillerden dönüşen tasarımlarda son yıllarda mobility kavramı öne çıkıyor. Pilotlu ve pilotsuz olarak geliştirilen uçan arabalar, dikey iniş kalkış ve elektrikli motorlarıyla dikkati çekiyor. Pek çok şirket hatta çeşitli tespitlere göre dünya genelinde 400’e yakın kuruluş geleceğin ulaşım aracını geliştirmek için proje yürütüyor. Bu somut projelerden biri de Türkiye’de geliştirilen Cezeri.
Adını 12’nci yüzyılda robotik bilimi ile ilgilenen Cizreli Müslüman bilim insanı El-Cezeri’den alan uçan otomobil, Türkiye’yi insansız hava aracı sistemleriyle tanıştıran Baykar Savunma tarafından geliştirildi. Cezeri, ilk olarak 2019’daki Atatürk Havalimanı’nda gerçekleşen Teknofest’te görücüye çıktı. Yerli uçan otomobil 1,5 yıllık bir çalışmanın ardından kısa bir süre önce ise gökyüzü ile buluşarak önemli bir aşamayı geride bırakmış oldu. İlk test uçuşlarını Eylül 2020’de güvenlik halatlarıyla gerçekleştiren yerli uçan otomobil, ardından halatsız olarak yaklaşık 10 metre havalandı.
Minimum teknik ve havacılık bilgisi, üst düzey güvenlik ile uçurulabilecek şekilde tasarlanan Cezeri uçan araba, 8 adet elektrikli motor ve pervane ile gücünü şarj edilebilir bataryalardan alıyor. Üç yedekli akıllı uçuş sistemine sahip olan Cezeri, yüzde 100 elektrik ile uçuyor. Dikey iniş ve kalkış yapabilecek olan Cezeri, 241 kg ağırlıkla havalanabilecek. Gelecekte yapay zekâ sistemleri ile donatılacak Cezeri’nin saatte 100 km seyir hızına ulaşması ve 2 bin metre irtifada yol alması planlanıyor. Yerli uçan otomobilin batarya teknolojisinin gelişmesine paralel olarak 1 saat havada kalarak 70-80 km menzile ulaşması hedefleniyor.
Kumru
Baykar tarafından geliştirilen Cezeri’den sonra Türkiye’de ikinci uçan otomobil projesi “Kumru” oldu. Yerli uçan otomobil Kumru’nun özgün tasarımını yapan MEF Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Kürşad Özdemir, ilk prototipi 2023 yılında uçurmayı planladıklarını söyledi.
İlk olarak Mock-up’ı ortaya çıkarılacak olan Kumru iki kişilik, kent içi hava taşımacılığında (Urban Air Mobility) kullanılacak bir uçan otomobil tasarımı. Tamamen elektrikli ve otonom olarak tasarlandı. Dört tane fan, 8 motor ve her fan başına 55 kW yani toplamda 440 kW bir gücü olacak. Aerodinamik olarak avantajlı, damla biçimli bir gövdesi var. Kabin tasarımı olabildiğince şeffaf ve ferah.
Volocopter: VoloCity ve VoloConnect
Son dönemde adından söz ettirenlerden biri de Volocopter. Almanya merkezli şirketin VoloCity, VoloConnect ve VoloDrone adını verdiği üç elektrikli hava aracı projesi bulunuyor. Elektrik motorlarıyla çalışan VoloCity, 2 kişilik. Saatte 110 km hızla uçabilen hava aracının menzili 35 km. 18 adet rotoru bulunan hava aracı 900 kg ağırlıkla havalanabilecek. VoloCity, 200 kg yük taşıyabilecek.
Volocopter’in en yeni projesi VoloConnect ise VoloCity’nin devamı olarak geliştirildi. Mayıs ayında duyurulan VoloConnect ile şehir ve banliyölerin hızlı, sorunsuz ve emisyonsuz bir uçuşla birbirine bağlanması amaçlanıyor. Sabit kanatlı uçak, iki tahrik fanı ve altı elektrik motorla çalışıyor. Maksimum 250 km/saat hıza ulaşabilecek hava aracı, 4 yolcu ile 100 km menzile uçabilecek.
Terrufugia: Transition ve TF-2
Amerikalı Terrafugia, uçan otomobil konusunda çalışma yapan en eski şirketlerden. Karada ve havada gidebilen otomobil modelleri geliştiren Terrafugia’nın Transition ve TF-2 adını verdiği iki farklı modeli bulunuyor. Test çalışmaları devam eden, iki koltuklu, dört tekerlekli ve katlanabilir kanatlara sahip olan Transition, saatte 160 km hıza sahip. 650 km menzilli araç 500 metrede havalanabiliyor. 279 bin dolardan sipariş alan Transition, şimdiden 100 adet sipariş aldı.
Dikey iniş-kalkış yapabilen TF-2, yolcu taşıma konusuna kalabalık şehir merkezleri için geliştirildi. 8 adet elektrik motoru bulunan uçan taksi farklı bir sistemle çalışacak. Yolcular önce özel bir modüler araçla evlerinden alınıp bir heliporta getirilecek. Modüler araçtaki yolcu kabini, hava aracının altındaki alana entegre edilecek. Böylece yolcular hiç araçtan inmeden bir otomobilden hava aracına geçmiş olacaklar.
Kabini 1 pilot ve 4 yolcu kapasiteli olacak. Kargo kabin versiyonunda ise 635 kg yük taşınabilecek. Brüt ağırlığı 3402 kg olan hava aracı saatte 230 km hıza ulaşabilecek. 544 kg’a kadar yolcu taşıyabilecek olan TF-2, 300 km menzile uçabilecek.
AeroMobile: Ambitions
Slovakya merkezli AeroMobil, 30 yıldır uçan otomobiller konusunda çalışıyor. AeroMobil 1.0 modelini 1990-1994 yılları arasında tasarlayan şirket, 2.0, 3.0 ve 4.0’ın ardından son olarak 5.0 modeli Ambitions’ı geliştirdi. İlk prototiplere göre yeniliklerle donatılan Ambitions dikey iniş-kalkış yapabilecek.
Tüm uçan otomobilleri 4 yolcu taşıyabilen AeroMobil’in 4.0 modelinin 2023’te, Ambitions’ın ise 2026 yılında hizmet vermeye başlaması hedefleniyor. Slovak şirket ayrıca Aeromobil 6.0 modelinin 2030’da ticari uçuşlara başlamasını planlıyor.
Boeing: Yolcu Hava Aracı
Dünyanın en büyük iki uçak üreticisi Boeing ve Airbus da uçan otomobil projeleri üzerinde çalışıyor. ABD’li Boeing’in uçan otomobil projesinin adı Passenger Air Vehicle (Yolcu Hava Aracı). Şirketin kentsel hava mobilite çabalarına liderlik eden Boeing NeXt, elektrikli dikey kalkış ve iniş yapabilen uçağını tasarlamak ve geliştirmek için Boeing’in yan kuruluşu Aurora Flight Sciences ile birlikte çalıştı. İlk uçuşunu Ocak 2019’da yapan hava aracı pilotsuz uçuyor.
Elektrikli itme sistemiyle çalışan yolcu hava aracı prototipi, 81 km menzile sahip. 9.14 m uzunluğunda ve 8.53 m genişliğinde olan hava aracının geliştirilmiş gövdesi, itme ve kanat sistemlerini birleştirerek etkin bir şekilde havada durmayı ve ileri uçuşu sağlıyor. Boeing ayrıca aynı projenin kargo versiyonu üzerinde de çalışıyor.
Airbus: Vahana
Boeing’in elektrikli uçan araba ve taksilere olan desteğini gördükten sonra Airbus da geleceğin pazarına adım attı. Avrupalı uçak üreticisi Ocak 2018’de uçan otomobil projesi Vahana’yı duyurdu. ABD’nin Oregon eyaletine bağlı Pendleton’da ilk test uçuşunu yapan araç, yumurta biçimli silindir şeklindeki bir kabine sahip. Dikey-iniş ve kalkış yapabilen araç pilotsuz olarak hizmet sunacak.
Bir yolcu kapasiteli Vahana’nın 4 kanadında elektrikle çalışan 8 adet pervane bulunacak. 2.81 metre yüksekliğe sahip uçan taksinin kanat açıklığı 6.25 metre. Ağırlığı 726 kg olan hava aracı saatte maksimum 220 km hıza ulaşabilecek. 138’in üzerinde tam ölçekli test uçuşu gerçekleştiren Vahana’nın menzili 50 km olacak.
Vertical Aerospace: VA-X4
İngiltere Bristol merkezli Vertical Aerospace, elektrikli uçan taksi projesi VA-X4 için toplam bin adet sipariş aldığını duyurdu. Siparişlerden en büyüğü dünyanın en önemli uçak kiralama şirketlerinden biri olan Avolon’dan geldi. İrlanda merkezli şirket, elektrikli dikey iniş kalkış hava aracına 2 milyar dolar değerinde, 190’ı opsiyonlu 500 sipariş verdi. Bir diğer önemli sipariş ABD’li havayolu American Airlines’tan geldi. Dünyanın en büyük havayolları arasında yer alan American Airlines, 100 adedi opsiyonlu 250 adede kadar VA-X4 için ön sipariş vermeyi taahhüt etti. Uçan taksi için daha önce lansman müşterisi olan Virgin Galactic’in de 150 adetlik siparişi var.
Microsoft’un risk sermayesi yan kuruluşu ve Rocket Internet’in de yatırım yaptığı Vertical Aerospace, 2024 yılına kadar hava aracı ile ticari uçuşlara başlamayı hedefliyor. Vertical’in geliştirdiği VA-X4, helikopter gibi havalanıp, uçak gibi yol alabiliyor. Elektrikli bataryalardan güç alan hava aracı bir pilot ve 4 yolcu kapasiteli. Sıfır emisyonlu uçan taksi, 160 km’den fazla menzile sahip. VA-X4, dört adet yatırılabilir rotorla, saatte 325 km hızla uçacak. Elektrikli uçan taksinin muadili helikopterlerden 15 desibel daha düşük gürültü ile hizmet verecek.
Archer: Maker
Geleceğin hava araçlarıyla ilgili bir diğer önemli gelişme ise ABD’den geldi. Elektrikli dikey kalkış-iniş yapabilen uçaklar tasarlayan ve geliştiren California merkezli Archer, Maker adını verdiği uçağını sektörün beğenisine sundu. Sanal ortamda tanıtımı yapılan uçak, hem iş hem de gezi amaçlı kullanılacak. Yedek pil ve motora sahip Maker, güvenli uçuş özelliği ile öne çıkıyor. Kısa süre önce Atlas Crest Investment Corporation ile birleşen Archer, United Airlines’tan da sipariş alarak adını duyurmuştu.
İki koltuk kapasiteli elektrikli uçak saatte 240 km hızla, yaklaşık 10 km menzile uçacak. Sadece 45 desibel gürültüsü ile Maker, tepeden uçarken adeta duyulmaz olacak. Geniş bacak alanı ve etrafı saran penceresi sayesinde 270 derecelik görüş açısı sunan Maker, 13 inçlik geniş dokunmatik ekran arayüzü ile uçuş bilgilerini ve eğlence seçeneklerinin görüntülenmesini sağlayacak.