Türkiye’nin F-35 ortaklığının askıya alınması parça üreten Türk şirketlerinin ne olacağı sorusunu beraberinde getirdi. Türk şirketler savaş uçağı için 937 parça üretiyor. Toplam üretim miktarının yaklaşık 10 milyar dolar olduğu ifade ediliyor.
S-400’lerin Türkiye’ye sevk edilmeye başlamasına ABD yönetiminin vereceği tepki merak ediliyordu. ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’da kabine toplantısında yaptığı konuşmanın ardından dün Pentagon’dan beklenen karar çıktı. ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye’yi F-35 Programı’nda askıya aldığını açıkladı.
Yapılan açıklamada, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze sistemi almasına dikkat çekilerek “Türkiye F-35 programında askıya alındı. Türkiye F-35 projesini riske etti. Türkiye ile stratejik ortaklığımız devam edecek” ifadesine yer verildi.
Türkiye, F-35 programının ortak ülkelerinden biri. Bu nedenle birçok Türk şirketi de F-35 için parça üretiyor. Türk şirketlerin savaş uçağına 937 parça ürettiği ve bunun değerinin 10 milyar dolar civarında olduğu belirtiliyor.
İşte F-35 için üretim yapan Türk şirketler:
TUSAŞ: 2008 yılından beri F-35 Programı’nı stratejik olarak destekleyen ve tüm F-35 uçaklarında kullanılan donanımları sağlayan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii/TUSAŞ, Northrup Grumman ile birlikte uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava girişi kanallarının üretimini yürütüyor.
Havadan Yere Pilonlar ve adaptörler dahil F-35’in Alternatif Görev Ekipmanları’nın (AME) yaklaşık yüzde 50’sini üreten TUSAŞ, Pratt and Whitney ile imzaladığı stratejik anlaşma doğrultusunda önümüzdeki dönemde FACO ve MRO&U için ülke ve bölgede lider konumu hedefliyor. TUSAŞ ayrıca Otonom Lojistik Global Destek (ALGS) sistemi kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin organik depolarını temsil etmek üzere seçildi.
Alp Havacılık: 2004 yılından bu yana programa destek veren Alp Havacılık, F-35 uçak gövdesi yapısal parçaları ve asambleleri, iniş takımı bileşenleri ve motor için F135 motoru titanyum entegre kanat rotorları üretiyor.
ASELSAN: F-35 Elektro Optik Hedef Sistemi’nin parçası olan gelişmiş optik bileşenler için üretim yaklaşımları geliştiren ve F-35 CNI Aviyonik Elektronik Arabirim Kontrol Cihazı üzerinde Northrop Grumman ile birlikte çalışıyor.
AYESAŞ: İki temel F-35 bileşeni olan füze uzaktan kumanda arabirimi ve panoramik kabin ekranının elektronik kartlarının tek tedarikçisi.
Fokker Elmo: F-35’e elektrik kabloları ve ara bağlantı sisteminin (EWIS) yüzde 40’ını üretiyor. Ayrıca, tüm merkezi bölüm kablo sistemleriyle TUSAŞ’a destek veriyor. Şirket motor için, büyük bir kısmı İzmir’deki tesislerinde üretilecek olan EWIS de geliştirecek.
HAVELSAN: 2005 yılından bu yana F-35 eğitim sistemlerini destekleyen şirket, gelecekte Türk F-35 Entegre Pilot ve Bakım Eğitim Merkezi (ITC) ve Türkiye’deki ilgili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi için öncü bir rol üstleniyor.
Kale Havacılık: 2005 yılından bu yana F-35’e destek veriyor. TUSAŞ ile birlikte F-35 uçak gövdesi yapısal parçalarını ve düzeneklerini üreten şirket, üç uçak modelinin de iniş takımı kilit asambleleri için Heroux Devtek’i tek tedarikçi olarak destekliyor. Kale Havacılık ayrıca, motor donanımlarının üretimi amacıyla İzmir’de Pratt&Whitney ile bir ortak girişim oluşturdu. Fabrikada F-35’lerde kullanılan F135 motorlarına parça imalatı yapılıyor.
MIKES: 2004 yılından bu yana F-35 Programı’nı destekleyen şirket, British Aerospace Engineering (BAE) ve Northrop Grumman için F-35 uçak bileşenleri ve asambleleri sağlıyor.
ROKETSAN ve TUBITAK-SAGE: Her iki şirket birlikte, F-35 uçağında dahili olarak kullanılacak hassas güdümlü Stand-off Füzesi’nin (SOM) geliştirme, entegrasyon ve üretimini yürütüyor.