Türkiye, Rusya’dan satın aldığı S-400’leri aktif edecek mi? COVID-19 salgını dolayısıyla ikinci plana itilen S-400 konusunu uzmanlar değerlendirdi.
Dünya COVID-19 pandemisi ile uğraşırken, bir yandan da hayat devam ediyor. Bu konuların en önemlisi hiç kuşkusuz, ülkeler arası ilişkiler. Türkiye’nin Rusya’dan satın almasıyla birlikte ABD ile ilişkilerin gerilmesine yol açan S-400 hava savunma sistemindeki süreç merak konusu.
Rus S-400 savunma sisteminin bu ay aktif hale getirileceği belirtilmişti. Uzmanlar, Türkiye’nin ABD ve NATO ile ilişkilerinin geleceğini belirleyebilecek olaan S-400 konusunu DW Türkçe’ye değerlendirdi.
Kısa bir süre öncesine kadar manşetlerden düşmeyen S-400 krizi koronavirüs salgını dolayısıyla artık gölgede kalmış gibi gözükse de Washington ve Avrupa başkentleri Türk hükümetinin bu konuda atacağı adımı çok yakından takip etmeye devam ediyor. Dikkatler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, S-400’lerin aktive edilmesi talimatını verip vermeyeceğine çevrilmiş durumda.
Erdoğan, daha önce yaptığı açıklamalarda, Nisan ayı itibariyle sistemin faal hale geleceğini duyurmuş, bir ay kadar önce Türk basınında çıkan haberlerde de Ankara Mürted Havaalanı’ndaki S-400’lerle ilgili kurulum, test ve eğitim süreçlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, sistemin Mart sonunda aktive edileceği iddia edilmişti.
Ankara vazgeçer mi?
Nisan ayına girilmesine rağmen Ankara’dan henüz bir açıklama gelmedi. Diplomasi kulislerinde ise Ankara’nın bu kararını geciktirebileceği, hatta vazgeçebileceği konuşuluyor. Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi Türkiye uzmanı Timur Ahmetov, Türk hükümetinin S-400’leri aktive etmekten vazgeçeceğine ihtimal vermediğini söyledi. Türk makamlarının resmi açıklamalarına güvenmekten yana olduğuna vurgu yapan Ahmetov, kendisinin, S-400’lerin planlandığı gibi aktive edileceğine inandığını söyledi.
“Sistem aktif edilirse çetin bir süreç başlar”
ABD’nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Dış Politika Araştırma Enstitüsü’nün Ortadoğu Programı Direktörü Aaron Stein ise, Türkiye’nin S-400’leri aktive edeceği görüşünde. Stein, “Türk Hükümeti çok açık bir şekilde bu sistemin aktive edileceğini defalarca beyan etti, ben bu beyanların doğruluğundan yola çıkıyorum” dedi.
Ankara’nın S-400 tercihinin, Türkiye ile Batılı müttefikleri arasındaki ilişkilerde çok ciddi gerilimlere yol açtığını hatırlatan Stein, sistemin önümüzdeki günlerde aktif hale getirilmesi halinde çok daha çetin bir sürece girilebileceğine dikkat çekti. Stein, böyle bir durumda “öngörülemez” olarak nitelendirdiği ABD Başkanı Donald Trump’ın uygulamakta ayak sürdüğü, kısaca CAATSA olarak adlandırılan, Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası kaynaklı yaptırımların devreye sokulabileceğini, ayrıca ABD Kongresi’nde de Türkiye’ye yaptırım öngören tasarılarının da bulunduğunu hatırlattı.
NATO üyesi Türkiye’nin, ittifakın hasım olarak nitelendirdiği Rusya’dan hava savunma sistemi satın alması ve bunların aktif hale getirilecek olunması, ABD liderliğindeki Batı İttifakı ile Rusya arasındaki güç mücadelesinde kritik bir dönüm noktası teşkil ediyor.
Son gelişmeler neleri değiştirebilir?
Alman Marshall Fonu’nun (GMF) kıdemli araştırmacısı Kadri Taştan’a göre, hem İdlib’de yaşanan son gelişmeler hem de koronavirüs salgını nedeniyle Türkiye, S-400’lerin faal hale getirilmesini geciktirebilir.
Taştan, “İdlib’de Türk askerlerinin ölümüne yol açan kriz, Rusya’nın düşünüldüğü kadar güvenilir olmadığını ortaya koyarak Türkiye’deki siyasi yöneticilerin Rusya algısında değişime yol açmış olabilir. Ayrıca Koronavirüs salgını Türkiye ekonomisini daha da zora sokacak. S-400’leri aktive ederek, ABD ile süregelen krizin yeniden tırmandırarak, Türkiye’de ekonomiyi daha da zora sokmak çok da makul gelmiyor. Türkiye’nin Korona nedeniyle bir çok diğer ülke gibi IMF’den desteğe ihtiyacı olabilir. ABD’nin IMF’deki ağırlığını gözardı etmemek lazım” görüşünü dile getirdi.
ABD’den İdlib için S-400 koşulu
ABD’nin NATO nezdindeki Büyükelçisi Kay Bailey Hutchison, geçen haftaki NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’ndan önce yaptığı açıklamada, İdlib konusunda yardım etmek için Türkiye’nin S-400’lerden vazgeçmesini şart koşmuştu.
Suriye’nin saldırganlığına karşı koymasına destek amacıyla bazı yetkinliklerin Türkiye’ye verilmesine mani olan tek şeyin Rus savunma sistemi olduğunu söyleyen Hutchison, “Türklerin, Ankara’nın ortasındaki Rus savunma sistemini buradan çıkartmalarını, bu sayede de bize Suriye’deki sivilleri koruyabilmelerine tümüyle yardımcı olabilme özgürlüğünü temin etmelerini umuyoruz” ifadelerini kullandı.