Geçtiğimiz hafta Akdeniz’e düşen F-35 savaş uçağının havalanırken yağmurluk kılıfların düzgün şekilde çıkarılmaması nedeniyle düştüğü belirtiliyor.
Görgü tanıdığı olan bir deniz kuvvetleri personeli, pazar günü Akdeniz’de meydana gelen kazanın ardından, İngiltere’nin Queen Elizabeth uçak gemisinin yakınlarında denizde yüzen bir örtü gördüğünü bildirdi.
Kaynaklar, Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) pilotunun sorunu fark ettiğini ve kalkışı iptal etmeye çalıştığını ancak pist bitmeden uçağı durduramadığını söyledi. Yağmur kılıfının, Queen Elizabeth gemisinin uçuş güvertesinden havalanırken, F-35B uçağının motoruna emildiğini ve pilotu fırlamaya zorladığı düşünülüyor.
İngiltere salı günü, Rusya’nın uçaktaki gizli teknolojiyi ortaya çıkarmak için enkazı kurtarmaya çalışacağı korkuları arasında ABD ve İtalya ile birlikte kurtarma çalışmalarına başladı.
Uçağa saldırı yok, pilot kurtarıldı
Kaynaklar, donanma personelinin sorunu hemen fark ettiğini, çünkü uçuşlardan önce kapakların ve motor boşluklarının kaldırılmasıyla ilgili kuralların ‘inanılmaz derecede katı’ olduğunu söyledi.
Savunma Bakanlığı, kazada ‘düşmanca bir eylem’ bulunmadığında belirtti. Pazar akşamı soruşturmanın teknik veya insan hatasına odaklandığını söyledi. Fırlatıldıktan sonra pilotun, paraşütünün hatları uçuş güvertesinin kenarına takıldığı için Queen Elizabeth’in kenarından sarktığı bildirildi.
Hafif yaralanan pilotun helikopterle kurtarıldığı öğrenildi. Pilotun ailesi, dün öğleden sonra olayla ilgili bir açıklama yapılmadan önce kaza hakkında bilgilendirildi.
F-35’ler nasıl sorunlarla boğuşuyor?
ABD yapımı yeni F-35B Lightning II Müşterek Taarruz Uçağı’nın Temmuz 2021’de teslim aldı. ‘Beşinci nesil’ savaş uçağı, dünyanın en pahalı silah sistemi olarak biliniyor. Üretici Lockheed-Martin, ABD Başkanı Donald Trump’ın projeyi eleştirmesinin ve hatta rakip bir uçağa destek tweet’inin atılmasının ardından maliyetleri sınırlamayı kabul etmişti.
İngiltere şu anda 2025 yılına kadar Amerikan havacılık devi Lockheed Martin’den 48 adet F-35 satın almak için 9,1 milyar sterlinlik bir satın alma programına dahil oluyor. Amerika, üretime girdi sunarak NATO ve diğer müttefiklerini uçağın maliyetini paylaşmaya ikna etti.
Her bir F-35’in yüzde 15’i, İngiliz şirketlerinin parçalarından oluşuyor. Jetlerin bir kısmının birleştirilmesi ise İtalya’da yapılacak. Ancak uçaklar, maliyetleri artıran bir dizi sorunla da uğraşmış durumda. Yeni nesil savaş uçaklarının temelini oluşturan teknik sistemlerdeki eksikliklerin, onları düzgün bir şekilde çalışamaz hale getireceğine dair korkuları söz konusu.
Her bir F-35 için 150 milyon sterlinlik ek maliyet
Bu yıl teslim edilen İngiliz uçaklarının gerçek maliyetinin, yazılım yükseltmeleri ve yedek parçalar gibi ekstraları karşılamak için her birinin 150 milyon sterlinin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca uçağın yazılım sisteminin siber saldırılara karşı savunmasız olduğu ve İngiltere tarafından bağımsız olarak test edilemeyeceği endişeleri de var. Kraliyet Donanması’nın ana uçak gemisi HMS Queen Elizabeth’teki zayıf geniş bant da jetin yeteneklerini engelliyor.
Uçağın çalışması için gerekli olan bilgisayar ağlarından sorumlu departmanın bu yıl 400 milyon sterlinlik tasarruf bulması gerekiyor. Maliyetlere ve diğer sorunlara ilişkin raporlar, Savunma Seçim Komitesini projeye ilişkin soruşturma başlatmaya sevk etti. Komite, Savunma Bakanlığı’na (MOD) masraflar konusunda parlamentoyu ve halkı yeterince bilgilendirmemekten dolayı öfkesini dile getirdi. Savunma Bakanlığı şimdiye kadar İngiltere’ye F-35’i satın almanın tahmini maliyetini 9,1 milyar sterlinlik rakamı kullanan Ulusal Denetim Ofisine vermeyi reddetti.
Milletvekilleri, ‘MOD’un programın toplam maliyetine ilişkin tahminlerini parlamentoya ve halka açıklamayı reddetmesinin kabul edilemez olduğunu’ bildirdi. F-35’in maliyeti ilgi odağı olsa da, ABD’den ortaya çıkan operasyonel eksikliklere dair bilgiler de bulunuyor.
Eksiklikler arasında aşırı titreyen 25 mm topu ve uçağın ‘sanal gerçeklik’ kaskıyla ilgili sorunlar var. Fazla ısınma, dikey kuyruklardaki bileşenlerin erken aşınması ve yangına karşı savunmasızlık da sorunlar arasında yer aldı. ABD Hava Kuvvetleri, bir oksijen kaynağı sorununu araştırırken düzinelerce F-35 hayalet avcı uçağını geçici olarak yere indirdi. İngiltere’nin satın aldığı F-35B modelinin aynısını da işleten Deniz Piyadeleri, bilgisayar sisteminde kusurlar bulununca uçaklarını yere indirmek zorunda kaldı.
F-35’ler yedi yılda yedinci kez arızalandı
Geçtiğimiz hafta Akdeniz’e düşen F-35B Lightning II saldırı uçağı, son yedi yılda arızalanan yedinci uçak oldu.
- 23 Haziran 2014: USAF F-35A, Florida’da havalanırken motor yangını yaşayarak alev topuna döndü.
- 27 Ekim 2016: US Marine Corp F-35B, inmeden önce silah bölmesinde çıkan yangın nedeniyle uçuşun ortasında alev aldı.
- 28 Eylül 2018: Güney Carolina’daki Marine Corps Air Station Beaufort’ta meydana gelen korkunç bir kazadan sonra bir yakıt tüpünün neden olduğuna dair bir soruşturma başlatılırken, tüm operasyonel F-35’ler topraklandı.
- 9 Nisan 2019: Bir Japon F-35’in kuyruğunun parçaları, bir eğitim görevi sırasında Misawa’nın 85 mil doğusunda denizde bulundu.
- 19 Mayıs 2020: İniş sırasındaki bu F-35 kazasına yorgun, dikkati dağılmış bir pilot ve tepki vermeyen bir kuyruk arızası neden oldu.
- 20 Eylül 2020: Kaliforniya, Imperial County’deki Salton Denizi yakınında havada yaşanan çarpışmada bir F-35 savaş uçağı düştü ve bir KC-130J tankerine çarptıktan sonra yerde infilak etti.