HAVELSAN mühendisleri ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı uçak bakım teknisyenleri, F-16 savaş uçakları için Arıza Giderme Eğitim Simülatörü geliştirdi. Yerli simülatörün dünyadaki diğer F-16 kullanıcılarına da ihraç edilmesi planlanıyor.
HAVELSAN’da söz konusu çalışmalar, Simülasyon, Otonom ve Platform Yönetim Teknolojileri Genel Müdür Yardımcılığı bünyesinde yürütülüyor. Jet Uçak Sistemleri Program Müdürü Koray Uyar, yaptığı açıklamada, F-16 Simülatör Tedarik Projesi ile Hava Kuvvetleri Komutanlığının F-16 simülatörleri konusundaki en büyük destekçisi olarak sorumluluk üstlendiklerini söyledi.
Projenin birinci aşamasında pilotların harbe hazırlık eğitimi amacıyla tam görev simülatörleri ve silah taktik eğiticileri teslim ettiklerini belirten Uyar, bu kapsamda 6 farklı ana jet üs komutanlığında 6 tam görev simülatörü ve 20 silah taktik eğiticisi ile Hava Kuvvetleri’nin dünyada eşsiz bir simülatör altyapısına kavuşmasını sağladıklarını ifade etti.
Uyar, bu simülatörlerin birbirlerine bağlanmasını sağlayarak, dışarıya herhangi bir taktik resim vermeden, büyük ve kapsamlı tatbikatların simülasyon ortamında gerçekleştirilmesi için altyapı oluşturduklarını anlattı.
Projenin ikinci aşamasında ise uçak bakım teknisyenlerine yönelik eğitim çözümleri geliştirdiklerini dile getiren Uyar, şöyle konuştu:
“F-16 uçağı Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Türkiye’nin en büyük vurucu ve savunma güçlerinden birisi. Dolayısıyla pilotlarımızın her zaman eğitimli, tecrübeli olması ve uçaklarımızın da sürekli faal halde tutuluyor olması lazım. Projenin ikinci aşamasında arıza durumunda uçaklarımızın en kısa sürede arızalarının tespit edilip faal hale getirilmesi için gerekli olan eğitim altyapısını geliştirdik.
Bu kapsamda, uçak bakım teknisyenlerimizin uçakta meydana gelen bir arızayı en kısa sürede tespit edebilmeleri ve en kısa sürede giderebilmeleri için bir eğitim cihazı sağlıyoruz. Pilotlarımız uçuşları sırasında bir arızayla karşılaştıklarında, uçağı arızanın ön bilgileriyle beraber uçak bakım teknisyenlerine teslim etmektedirler. O andan itibaren uçak bakım teknisyenlerinden en kısa sürede o durumun hangi arızadan kaynaklandığını tespit edip gidermeleri bekleniyor. Arıza Giderme Eğitim Simülatörü bu amaçla geliştirildi. Bu simülatörü HAVELSAN mühendisleri ve Hava Kuvvetleri Komutanlığının F16 uçaklarının arızalarıyla ilgili en önemli bilgi sahibi olan uçak bakım teknisyenleriyle beraber çalışarak geliştirdik.”
Gerçek uçakta gibi…
F-16’nın çok kompleks olması dolayısıyla çok miktarda arıza kökeni bulunduğuna işaret eden Uyar, uçak bakım teknisyeninin kendisine bir arıza belirtildiğinde gerçekten arızanın nereden kaynaklandığını tespit etmesinin çok uzun zaman alabildiğini söyledi.
Mürted Hava Meydan Komutanlığı’ndaki F-16 Teknik Eğitim Merkezi’nde görevli uçak bakım eğitim öğretmenleriyle simülatörü geliştirdiklerini ifade eden Uyar, “F-16 arızaları içerisinde en çok karşılaşılan ve tespiti en zor arızaları uçak bakım teknisyenleriyle beraber çalışarak geliştirdik. Yaklaşık bin civarında arıza, Arıza Giderme Eğitim Simülatörü kapsamında simüle edilmektedir” dedi.
Simülatörle, Hava Kuvvetleri Komutanlığına uçak bakım teknisyenlerinin eğitimi yönünde yeni bir imkan sunduklarını anlatan Uyar, simülatörün kullanımına ilişkin şu bilgileri verdi:
“Uçak bakım teknisyenimiz aynı gerçek ortamda olduğu gibi kokpite oturmakta, kokpit içerisinde bazı testler gerçekleştirmekte, ekranlarda gördüğü sonuçlar ve aldığı işarlara göre arızanın kökeni hakkında bazı tahminlerde bulunmaktadır. Daha sonra F-16 teknik emirlerini gözden geçirerek arızanın kökeni hakkında ilk tespitini yerine getirmektedir. Çoğu zaman gerçek uçak üzerinde ilave ölçümlerin alınması ve bu amaçla bazı parçaların sökülmesi gerekmektedir. Uçak bakım teknisyeni öğrencilerimizin büyük dokunmatik ekranlarda 3 boyutlu modellenmiş uçak üzerinde gerçek uçakta yapıldığı gibi istenilen cihazları söküp takmasına, o noktalardan sanal ortamda ölçüm alınmasına yardımcı oluyoruz. Öğrencilerimiz uçaktan söktükleri parçadan ölçümler almakta, bunun sonucunda eğer kablajda bir sorun varsa kablaj tamiratı gerçekleştirmekte, cihazlarda bir sorun varsa cihazlar yenisiyle değiştirmektedirler. Bu işlem bittikten sonra tekrar kokpite dönmekte ve kokpit içerisinde gerçekte olduğu gibi iç testleri koşturmakta ve arızanın giderildiğinden emin olmaktadırlar.”
Uçak üreticisine de teklif edildi
Koray Uyar, simülatörün geliştirilmesinin son aşamada olduğunu, bu sene sonu itibarıyla Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim etmeyi planladıklarını bildirdi.
Herhangi bir uçak üreticisine veya dış kaynağa ihtiyaç duymadan simülatörü tamamen yerli ve milli kaynaklarla geliştirdiklerini vurgulayan Uyar, “Bu simülatörü sadece Hava Kuvvetleri’ne teslim etmeyi değil, dünyadaki birçok F-16 kullanıcısına da satmayı planlıyoruz. Bu konuda da çalışmalarımız devam etmekte” diye konuştu.
Bugüne kadar simülatörlerin hep pilotlar için geliştirildiğini ancak bakım konseptinin de ne kadar önemli olduğunun ortaya çıktığını anlatan Uyar, şunları kaydetti:
“F-16 kapsamında arıza giderme eğitim simülatörünü gerçekleştirdiğimizde dünya piyasasındaki diğer bakım eğiticilerini de gözden geçirdik ve gördük ki bu derinlikte ve detayda hazırlanmış bir arıza giderme eğitim simülatörü bulunmamakta. Dolayısıyla şu an uçağın üreticisiyle temasa geçmiş durumdayız ve uçağın satıldığı ülkelere onlar kanalıyla da bu arıza giderme eğitim simülatörünün teslim edilebileceğini değerlendiriyoruz.”
(AA)
