Uçakla seyahatin konforunu artıran hizmetlerin başında koltuklar geliyor. Uçaklarla birlikte koltuk tasarımları da değişti, yenilendi. İşte uçak koltuğunun yıllara göre evrimi…
Uçak koltukları, on yıllar boyunca çok değişti, ancak bu dönüşüm sadece yılların trentleri nedeniyle yaşanmadı. Boeing’in teknik sorumlusu ve Payloads şirketinin baş mimarı PJ Wilcynski, yirmi yılı aşkın bir süredir uçak kabini tasarımının ilerlemesine tanıklık etti. Wilcynski, Boeing tarihi arşivleri ile uçak koltuklarının evrimini Travel+Leisure’a anlattı.
Uçak koltuğu, zemine tutturulmuş bir hasır sandalye koleksiyonundan biraz daha mütevazi bir başlangıç yaptı. 1920’li yılların sonlarında, bu hasır sandalyeler onları biraz daha rahat hale getirmek için deri ve dolgu ile kaplandı.
Wilcynski, “Deri çok popülerdi çünkü hava alanlarının ve uçakların ilk günlerinde inilen tozlu pistler nedeniyle kirlenen koltuklar kolayca silinebiliyordu” dedi.
30’lu yılların sonlarında alüminyumdan koltuklar, deriden kalın emniyet kemerleri, daha kalın dolgu ve kadife örtülerle iyileştirmeler yapıldı.
1939’dan 40’ların sonuna kadar, Boeing 314 Stratoliner, 314 Clipper, Boeing 377 Stratocruiser ve Douglas DC-3, DC-6, havayollarının uçmayı lüks bir seyahat deneyimi haline getirme isteklerini yansıttı. Gece uçuşlarında uyumak için yataklara dönüşen koltuklar vardı ve emniyet kemerleri kalın deri kayışlardan bugün uçaklarda gördüğümüz tokalı türlere daha yakın bir ürüne dönüştürüldü. Daha dekoratif detaylar, uçağın iç kısmını oturma odası gibi hissettirdi.
Boeing 377 Stratocruiser’in arka kısmında yolcuların bacaklarını uzatabilecekleri ve sosyalleşebilecekleri bir alt güverte salonuna erişmelerini sağlayan spiral bir merdiven vardı. Ayrıca uçakta uyku için açılır yataklar yer alıyordu.
Stratocruiser, uçak koltuklarında yeni konfor özellikleri getirdi ve Boeing bu tasarım geliştirmelerine katıldı. Wilcynski’nin verdiği bilgiye göre, uçak motorundan gelen titreşimlerin en aza indirilmesi için koltuklara amortisörler monte edildi.
Koltukların temel olarak 1950’lerin sonlarına ve 1960’ların başına kadar “uçmayı göze alabilenler” için tasarlandığını belirten Wilcynski, “Turist sınıfının tanıtılmasından önce bir hizmet sınıfı ile teslim ettiğimiz son uçak Pan Am filosuna katılan Boeing 707 idi. İlginç olan, 50’li yılların sonlarında bile bu koltukların arkasında yemek tepsilerinin olmadığını görebiliyorsunuz. Anladığım kadarıyla, kucağınıza bir yastık ve tepsinin yastığa yerleştirilmesi ile yemekler servis ediliyordu” ifadelerini kullandı.
Pan Am’ın 707’lerindeki tek sınıftaki beşli koltuklar 19 inç genişliğindeydi. 50’li yılların sonlarında turist sınıfının gelişmesinden sonra, 17,2 inç genişliğinde üçlü koltuklar tanıtıldı. Bu koltuklar Boeing’in 707, 727 ve 737 model uçaklarında yer aldı.
1970 yılında dev Jumbo jet Boeing 747, yan yana dokuzlu koltuk -üçlü, dörtlü ve ikili- konfigürasyon ile hizmete girdi. Bu koltukların biraz daha geniş olduğu anlamına geliyordu, ancak bu uzun sürmedi. Ücret yapısındaki değişikliklerle birlikte pek çok havayolu şirketi hızla 10 sıralı koltuğa döndü. Yine de 747 kesinlikle olumlu yönlerde bir trend belirleyici oldu.
747’de birinci sınıf yolcular için bir üst salon da vardı. Wilczynski, “Bu üst salon çok özel bir yerdi ve bizi Stratocruiser ile başlayan alt salona geri götürdü” dedi.
1980’li yıllarda, yolcuların göremediği ve bugün içinde uçtuğumuz uçakların koltuklarının tasarımını yönlendiren önemli gelişmeler oldu.
Yeni güvenlik yönetmelikleri, koltukların çarpma durumunda 16 Gs (yerçekimi kuvvetinin 16 katı) güce dayanabilmesini şart koştu. Ayrıca, yeni yönetmelikle koltuklarda yangın önleyici malzemelerin kullanılması getirildi.
Günümüzün business ve first koltuk seçenekleri çok yeni. 90’lı yılların sonlarında hatta 2000’lerin başında bile, çoğu premium sınıfta, yatar koltuklar vardı. Yeni kompozit malzemeler yatar koltuklar ve özel süitler oluşturmak için dönüştürülebilir kaplamalara izin verdi.
Ekonomi sınıfı, son on yılda koltuk arkalıklarını, elektrik prizlerini, elektronik cihazlara uyacak yeni uçuş içi eğlence sistemlerini ve tepsi masaları gördü.
Tasarımcılar halen iyileştirmeler üzerinde çalışıyorlar. Uçak koltukları hâlâ dar olsa da yenilerinin hasırdan yapılmayacağından eminiz.