Dünyanın merakla beklediği İstanbul’un 3. Havalimanını görkemli bir törenle açtık. Adını da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ‘İstanbul Havalimanı’ olarak açıkladı. İsim tartışması bitti, ama havalimanındaki, ‘ithal granit, yerli mermer’ tartışması bitecek gibi görünmüyor. Bir yerlerde yanlış yapıyoruz, ama nerede?
“3. Havalimanında neden yerli mermer kullanılmıyor?” Baskısının olduğu dönemde, ithal granit yerine yerli mermer kullanılması için proje değişikliğine gidildiği açıklanmıştı. Hatta yerli doğal taşlarda radyasyon olması sebebiyle tercih edilmediği şeklinde bir savunma yapılmıştı. Havalimanı açılışı sonrasındada tartışmalar devam ettiği için İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Başkanı Aydın Dinçer ile biraya geldim. Konuyu kapatacağımı sanıyordum, ama gerçek tartışmanın pimini çekmişim. Çünkü Dinçer’den aldığım bilgilerin tartışmalı olduğunu ifade eden alanında etkin isimlerden mesajlar aldım. Bunlardan birisi de Cengiz Hasman.
Doğal taş sektöründe uzun yıllar çalışmış, ülkemiz mermerleri üzerine birçok çalışması, akademik makalesi ve projesi olan Cengiz Hasman’ın dikkat çeken ve tartışmalara, hatta bu konuda kafası karışık olan herkese katkı sunacağına inandığım yazısını aynen aktarıyorum:
Granit ve mermer aynı kefeye konamaz!
“İstanbul Havalimanı’nda kullanılan doğal taşlarla ilgili “3. Havalimanının yerli mermer ve ithal granit tartışması ne oldu?” başlıklı yazınızı okudum.
Her ne kadar mermer sevdalısı olsam da granite yazınızda haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Çünkü ülkemizde kimin elinde hangi taş varsa, hangi taşı çıkartıyorsa ya da pazarlıyorsa ona göre en iyi taş o taş oluyor.
Her ne kadar bilinmese de özellikle sönmüş volkanik dağlarımızın olduğu bölgeler başta olmak üzere birçok yerde yerli granit vardır ve hali hazırda çıkarılıp işlenerek birçok iş kolunda ve proje de kullanılmaktadır. Yani granit sadece ithal değildir. Bu sebeple de sırf ülkemizde mermer daha popüler bir konuma sahip diye granite üvey evlat muamelesi yapılmamalıdır. Ülkemizde de kalitesi orta ve orta üzeri olan çok değerli granit taşlar bulunmaktadır. Hatta yerli granitimiz bu muamele yüzünden “beta gri” ve “nero gaska” ya benzediği için direkt bu isimlerle sanki ithalmiş gibi satılıyor. Çünkü insanımız graniti bilmiyor ve doğal taş pazarlaması yapanların yanlış yönlendirmesi yüzünden de granite uzak duruyor.
Granit ile mermer bırakın ülkemizi dünyanın hiç bir yerinde aynı kefeye konularak kıyaslanmaz. Bu kıyaslamayı sadece duygusal sebeplerden dolayı mermer üreticileri ve pazarlayanlar yapar.
Elmastan sonraki en sert taş
Dünyada doğal taşlar sertliklerine göre derecelendirilir ve birimi Mohs’dur.
Dünyanın en sert doğal taşı olan “elmas” baz alınarak diğer tüm taşlar bir sıraya konulur. “elmas” 10 Mohs sertliğe sahiptir. Granit de en kalitelisi ve en kalitesizi dikkate alındığında 4 Mohs ile 8/9 Mohs sertliğe kadar ulaşır.
Dünyada “elmas”tan sonraki en sert taşlar grubuna giren ender taşlardan birisi de işte bu volkanik taşlar olan garantilerdir. Mermerin en serti 4 Mohs’u bulmaz.
Yani en kalitesiz granit en kaliteli mermerden daha sert ve dayanıklıdır.
İnşaat ve yapı işinde doğal taş kullanılacaksa genelde 3 özellik aranır; Sert ve dayanıklılık, güzel görünüm (cezbedici doğal desenler), kolay işlenebilecek ve montajlanabilecek nitelik.
Sertlik derecesi olan Mohs’un yüksek olması dayanıklılık için en önemli olmazsa olmazlardandır. Ülkemizde yapı işlerinde sıklıkla kullanılan diğer taşlar traverten ve limra gibi taşlardır. Özellikle traverten çok sık kullanılır. Anıtkabir bu taşlarla döşenmiştir. Her sene ciddi bakım ve tamir masrafı çıkarır. Delikli yapısı sebebiyle daha kırılgandır. Delikler genellikle macunlama denilen teknikle kapatılır. Uzun vadede ciddi bakım masrafları çıkarır.
Mermerin de bakım ve onarımı çok masraflıdır. Sertliği azdır. Granit kadar iyi cila tutmaz. Ortalama her 2 ile 5 sene de bir bakım ve cila ister. Bağlantı yerlerinden çatlar. Asit etkisine karşı çok çok zayıftır. Mesela bir mermer mutfak tezgâhına limon suyu akıtsanız yüzeyinde bozulmalar olur. Dış mekânda asit yağmurlarına karşı dayanıksızdır kılcal çatlağı çoktur.