Türkiye son günlerde sık yaşanan orman yangınlarını konuşuyor. Yangınlara helikopter ve kara araçlarıyla müdahale ediliyor. Peki orman yangınlarını söndürmede daha etkili olan uçaklar neden kullanılmıyor?
Türkiye orman yangınlarının sık yaşandığı ülkelerden. Özellikle yaz aylarında Ege ve Akdeniz bölgesinde çıkan orman yangınlarında, bazen engebeli arazi ve rüzgârın da etkisiyle kontrol altına alınamıyor ve yüzlerce hektar orman alanı kül oluyor.
Haber. aero’nun araştırmasına göre, Türkiye’de 2017 yılında 2 bin 411, 2018’de ise 2 bin 167 adet irili ufaklı orman yangını yaşandı.
Son olarak İzmir’de geçtiğimiz pazar günü başlayan yangında şu ana kadar 500 hektarlık ormanlık kül oldu. İzmir’in Karabağlar ilçesinde başlayan ve Seferihisar ile Menderes ilçelerine sıçrayan orman yangını, 3. gününde kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Yangına 20 helikopter ile 200 arazöz ile müdahale ediliyor.
Yangın uçakları neden kullanılmıyor?
Yangın söndürme çalışmaları devam ederken; bu yıl çıkan yangınlara, neden sadece helikopterle müdahale edildiği tartışılıyor. Türkiye’de yangın filosunda helikopterlerin yanı sıra Türk Hava Kurumu ve Hava Kuvvetleri bünyesinde uçaklar da yer alıyor. Türk Hava Kurumu Genel Sekreteri Rafet Yavuz, temmuz ayında yaşanan Göcek yangınına neden müdahale etmediğini anlatırken, “İki uçağımız göreve hazırdı ama gerek yok dendi” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yangın söndürme işi için ihaleyle hava aracı kiralaması tepkilerin başındayken, Türk Hava Kurumu ise Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ihalesinde yüksek fiyat teklifi vermekle hedef halinde.
“Yangınla 34 helikopterle mücadele ediliyor”
Türk Hava Kurumu’nun yangın söndürme uçakları kullanılmıyor iddiaları üzerine Orman Genel Müdürlüğü’nden şu açıklama yapılmıştı:
“THK’ye ait Canadair CL-215 yangın söndürme uçakları, çoğunlukla 1970’li yıllarda üretildi ve günün ihtiyaçlarını karşılayacak teknolojik donanıma sahip değil. 2019 yılında, 1 yıl süre ile 5 adet günümüz şartlarına uygun teknolojiye sahip yangın söndürme uçağı kiralanması için ihaleye çıkılmış olup, bu ihaleye Türk Hava Kurumu dâhil hiç bir katılım olmamıştır. Bunun üzerine kurumumuz farklı bir tarihte pazarlık usulü ile tekrar ihaleye çıkmıştır. Bu ihaleye sadece Türk Hava Kurumu teklif vermiştir. Türk Hava Kurumu’nun bir adet yangın söndürme uçağı için teklif ettiği birim fiyat, aynı yıl ihale edilen helikopterin birim fiyatının 3 katından daha fazla olup, piyasa fiyatının da çok üzerindedir. Türk Hava Kurumu’nun sadece 5 adet uçak için vermiş olduğu toplam teklif miktarı, kiralanması gereken helikopter sayısının yarısından daha fazla bir maliyete tekabül etmektedir. Bunun üzerine Orman Genel Müdürlüğü tarafından, 2019 yılı için daha fazla sayıda helikopterlerle yangın söndürme faaliyetlerine devam edilmesi kararı verilmiştir. Önceki yıllardan sözleşmeleri devam eden farklı iki yükleniciden 16 adet helikoptere ek olarak, 1 yıl süreli 18 adet helikopter kiralanması ile ilgili yapılan ihaleye Türk Hava Kurumu da davet edilmiş ve katılım sağlamıştır. Bu ihaleye teklif sunan Türk Hava Kurumu’nun, teklif ettiği tutarın yüksek olması nedeni ile ihale mevzuatı gereği en düşük teklif sunan diğer farklı istekliye ihale edilmiş ve sözleşme imzalanmıştır. Son 3 yıldır 24 helikopter ile yürütülen yangın söndürme faaliyetleri, bu yıl toplamda 34 adet helikopter ile yürütülmektedir. İddia edildiği şekilde orman yangınlarına müdahalede hava gücümüzün yetersiz olduğu doğru değildir.”
“Uçaklar 3 kat daha etkili”
Cumhuriyet’ten Tuncay Mollaveyisoğlu’na konuşan Türk Hava Kurumu’nun (THK) eski başkanı Erdoğan Karakuş, uçakların yangın bölgesine helikopterlerden üç kat daha hızlı ulaşabileceğini ve daha yüksek su boşaltma kapasiteleriyle söndürme işleminde çok daha etkili olabileceğini vurguladı.
Karakuş, 2002’de Marmaris’te yaşanan yangına dair bir örnek vererek söndürme işleminde uçakların önemini şöyle açıkladı:
“2002’de Marmaris’teki bir orman yangınında Bakanlık sadece helikopterleri denemek istedi. Beni arayıp ‘THK uçakları bu yangına karışmasın’ dediler. Marmaris tam üç gün yandı ve alevler kontrol edilemeyince bizi yeniden göreve çağırdılar. Biz müdahale edince söndürdük. Tam 165 yangına uçaklarımızla müdahale ettik ve tamamını kısa sürede söndürdük.”
Türk Hava Kurumu’nda altısı faal dokuz uçak, Türk Hava Kuvvetleri’nde ise altı adet büyük yangın söndürme uçağı yer alıyor. Türk Hava Kuvvetleri’ne ait her biri 12 ton su taşıyabilen C-130 tipi uçaklar, Kayseri’deki ikmal bakım merkezinde özellikle yangınla mücadele için geliştirilmiş.
Yangın uçakları Meclis gündeminde
Öte yandan Türk Hava Kurumu uçaklarının yangına müdahale için çağrılmaması Meclis gündemine taşındı.
CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin, artan orman yangınlarında neden THK uçaklarının çağrılmadığını, söndürme işleminin neden özelleştirildiğini ve ihaleyi alan firmaların da tecrübesi olup olmadığını Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye cevaplaması için sordu.
CHP Milletvekili Süleyman Girgin’in Bakan Pakdemirli’ye sorduğu sorular:
1- Ülkemizde her yıl 3 bine yakın orman yangını oluyor. Önceki yıllarda devletimizin müdahale ettiği orman yangınları son 17 yılda yaygın olarak uygulanan neoliberal politikalar nedeniyle özel sektöre ihale yoluyla aktarılmaktadır.
2- Cumhuriyet Gazetesinden Tuncay Mollaveisoğlu’nun haberine göre Bakanlık, orman yangını söndürmede Gürcistan, Ukrayna, Arnavutluk ve İtalya gibi ülkelerin dahi takdirini kazanan Türk Hava Kurumu (THK) yerine, yeterli helikopteri dahi olmayan ve yeterliliği tartışılan bir şirketi tercih etmiştir.
3-Orman yangınları ile ilgili olarak özel şirketlerle yapmış olduğunuz sözleşmeleri kamuoyu ile paylaşacak mısınız?
4- Bu şirketlerin yangın söndürme alanlarında tecrübe ve yeterliliği ne derece mevcuttur?
5- THK Tarafından yapılan resmi yazılı açıklamada; “THK Ateş Kuşları her zaman milletimizin bize yüklediği sorumluluk gereği hiç bir karşılık gözetmeksizin, milli bir şuurla vazifeye hazırdır ve hazır olacaktır. Türk Hava Kurumu, talimat verilmesi halinde 24 saat boyunca Türkiye sınırları içinde ve dışında gerekli müdahaleleri yapacak imkân ve kabiliyete sahiptir.” Denilmektedir.
Bu görev ve sorumluluk noktasında THK’ya ait yangın söndürme uçaklarının hazır bekletildiklerinin, Orman Genel Müdürlüğü’ne bildirilmesine rağmen THK uçakları operasyona neden dahil edilmemiştir?
6- Yangınla mücadele devletin görevi ait olmasına rağmen neden ve nasıl bir gerekçe ile özelleştirilmiştir?
Kaynak Yeniçağ: Uçaklar neden yangına müdahale için çağırılmıyor?