Etiyopya ve Endonezya’da yaşanan, 346 kişinin canını alan kazaların ardından tartışma konusu olan ve dünya çapında seferden kaldırılan ABD yapımı Boeing 737 MAX tipi uçakları mercek altına alan New York Times (NYT), uçak devi Boeing’in hataları konusunda ABD Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) ihmalkarlığına dikkat çekti.
Daha önce Boeing CEO’su Dennis Muilenburg, her iki kazada Manevra Karakteristikleri Takviye Sistemi’ndeki (MCAS) bir hatanın payı olduğunu kabul etmişti.
FAA ve Boeing’de çalışmış ve halen çalışmakta olan kişilere dayandırılan haberde, FAA’nın MCAS ile ilgili risk değerlendirmesini hiçbir zaman bağımsız olarak yapmadığı ve aslında sistem hakkındaki bilgileri de toplamadığına dikkat çekildi.
Gazeteye konuşan kaynaklar, kurumun kendi çalışanlarının daha önemli görevlere yoğunlaşabilmesi için rutin kontrollerle ilgili sorumluluğu üretici şirketlere yüklediğini belirtti.
Şirkete kusurun varsa söylersin denildi
Buna göre MCAS’ın geliştirilmesinin takibiyle ilkin FAA’nın iki deneyimsiz çalışanı görevlendirildi.
Daha sonra kurum, sistemin onaylanmasıyla ilgili tüm sorumluluğu Boeing’e yükledi, lakin şirketten MCAS’ın potansiyel tehlike taşıyabilecek eksiklerinin giderilmesiyle ilgili bilgi vermesini istemedi.
Kasım ayında Lion Air kazasının ardından yapılan soruşturmada, pilotların Boeing 737 MAX modelindeki yeni bir özellik olan, motorun durmasını önleyen otomatik sistemle sorun yaşadıklarından yakındığı ortaya çıktı.
Kaza sırasında el kitabına bakarak arızanın sebebini çözmeye çalışan pilotların çabalarına karşın, sistemin uçağın burnunu aşağı çektiği belirtilmişti.
‘Tam analiz elimizde yok, şaşkınız’
Ancak yaptıkları güvenlik değerlendirmesinde sistemin uçağın burnunu aşağı çektiğinden ve aracın kontrol edilmesini engelleyebileceğinden bahsetmeyen FAA mühendisleri, ‘MCAS sisteminin tam bir analizinin ellerinde bulunmuyor olmasına çok şaşırdıklarını’ ifade etti.
Kaza olursa şunları yaparız bildirisi
Tüm bunlara rağmen FAA, bu tipteki uçakların uçmasını yasaklamak için hemen harekete geçmedi ve bunun yerine pilotlara acil durumlarda yapılması gerekenlerle ilgili mevcut kurallar konusunda bir bildiri yayınladı. Kaynakların verdiği bilgiye göre bu bildiride MCAS’tan bahsedilmiyordu.
Kurumsal yetkisini az memur çalıştırmak için şirketlere devretmiş
NYT’ye göre bu durum, uçak üreticilerinin çıkarlarını temsil eden lobicilerin çabaları sonucunda daha az personelle daha çok iş yapmayı amaçlayan FAA’nın Boeing gibi şirketlere daha fazla özerklik aktarmasından kaynaklandı.
Boeing 737 MAX 8 krizi
Endonezya’da Lion Hava Yollarına ait JT 610″sefer sayılı Boeing 737 Max 8 tipi uçak, 29 Ekim 2018’de, Cakarta’dan Sumatra Adası’ndaki Pangkal Pinang şehrine gitmek üzere havalandıktan kısa bir süre sonra denize çakılmıştı.
189 kişinin yaşamını yitirdiği kaza, bu tip uçakların ilk kazası olarak tarihe geçmişti.
Etiyopya Hava Yollarına ait Boeing 737 Max 8 tipi yolcu uçağı da 10 Mart’ta Addis Ababa’dan Kenya’nın başkenti Nairobi’ye gitmek için havalandıktan kısa süre sonra düşmüş, uçaktaki 157 kişi hayatını kaybetmişti.
Hava sahaları kapatıldı
Etiyopya’daki kazanın ardından Türkiye, Çin, Etiyopya, İngiltere, Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya’nın da aralarında bulunduğu birçok ülke Boeing 737 Max tipi uçakların operasyonlarını durdurmuş ve hava sahalarını bu uçuşlara kapatmıştı.
Her iki kazada da 737 Max tipi uçaklarda, hücum açısı sensörleri arasındaki veri uyuşmazlığının MCAS kontrol sisteminin otomatik devreye sokmasının etkili olduğu belirtilmişti.
Boeing, 737 Max tipi uçakların hücum açısı sensörlerinin MCAS yazılımına yanlış veri sağlaması durumunda, ek güvenlik katmanları sağlayacak bir güncelleme yapacağını duyurmuştu. (Sputnik)