Bugün adını Türk havacılık tarihine altın harflerle yazdıran Vecihi Hürkuş’un doğum günü.
Türkiye’nin en büyük havacılarından Vecihi Hürkuş’un doğum günü olarak genellikle 6 Ocak yazılır. Ancak büyük havacı gerçekte 18 Ocak 1896 (6 Kanunusani 1311) cumartesi günü İstanbul’da doğdu.
Birinci Dünya Savaşı’ndan itibaren adeta hayatını adadığı Türk havacılığının birçok ilkini gerçekleştiren Vecihi Hürkuş, Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu gerçekleştirdi.
İzmir / Seydiköy Hava Meydanı’nı işgal eden tayyareci oldu ve TBMM’den üç defa takdirname alarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası kazandı.
Gerçekleştirdiği birçok ilki arkasında bırakarak insanoğlunun Ay’a ayak bastığı gün aramızdan ayrılan büyük Türk havacısı Vecihi Hürkuş’u doğum gününde bir kez daha rahmet ve özlemle anıyoruz.
Türk havacılık tarihinde Vecihi Hürkuş’un ilkleri:
- Çift motorlu tayyareyle “Caudron G-4” uçan ilk Türk pilot oldu. (Doğu Cephesi, 17.07.1917)
- Kafkas Cephesi’nde bir Rus uçağını düşürerek ilk Türk Hava Zaferini kazandı (Kelkit, 26.09.1917)
- Ruslardan ele geçirilen Nieuport tayyaresine pervane imal etti. “1 pervane = 1 uçak” (İstanbul, 1918).
- İstiklal Savaşında uçak kanatlarının tamiratı için jelâtin ile emait imal etti.
- İstiklal Savaşının ilk keşif uçuşunu yaptı (Kula/Alaşehir 15.08.1920)
- İstiklal Savaşında ilk hava zaferini kazandı (Alaşehir 15.08.1920)
- İstiklal Savaşının son uçuşunda (Seydiköy/Gaziemir) hava alanına ilk girdi ve tek başına işgal etti. (İzmir, 14.09.1922)
- İstiklal Savaşında, her sınıf muharipler arasında Mustafa Kemal Atatürk’ün teklifleriyle üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası kazandı.
- Türk toprağı üzerine ilk yolcu seferi düzenledi. Caproni Breda – 11 yolcu (Edirne, Haziran 1923)
- İlk Türk tayyaresinin planlarını ve inşasını yaptı “Vecihi K-VI” (İzmir, 1924) İlk ve tek uçuşu (İzmir, 28.01.1925).
- Türkiyede kurulan ilk sivil havacılık organizasyonu olan Türk Tayyare Cemiyeti (THK) kurucuları arasındaki ilk ve tek pilottur.
- Türkiye’de ilk olarak Vecihi Hürkuş’a “Türkiye’nin Baştayyarecisi” ünvanı verildi (Ankara, 17.06.1925)
- Türkiye’de ilk paraşüt atlayışında uçağı, Vecihi Hürkuş kullandı. Atatürk’ün de izlediği gösteriyi Alman paraşütçü Herr Hainike gerçekleştirdi. (Ankara, 16.09.1926)
- İlk Türk sivil uçağının planlarını ve inşasını yaptı. “Vecihi XIV” (Kadıköy/İstanbul, 16.09.1930)
- Avrupa semalarında ilk Türk uçağı ile uçuş yaptı (Prag-İstanbul, 25.04.1931)
- Türkiye’de ilk Türk uçağı ile ilk yurt turunu yaptı. (02.09.1931 / 09.11.1931)
- Vecihi Bey tarafından yapılan öneriyi kabul eden Belçikalı Paraşütçü M. Rene, Türkiye’de ilk Türk sivil uçağından ilk paraşüt atlayışını yaptı. Vecihi XIV Uçağını Vecihi Hürkuş kullandı (Yeşilköy, 18.01.1932)
- Türkiye’de ilk Sivil Kara ve Deniz Tayyare Fabrikası’nı kurdu. “Vecihi Fiham Kara ve Deniz Tayyare Fabrikası” (Kadıköy/İstanbul, 1932) Vecihi XIV tipte 2. Uçağını yaptı. İlk Türk Deniz Uçağını yaptı.
- Uçak motorlu sürat teknesinin projesini yaparak “Vecihi SK-X” ihtira beratı aldı (1930). İnşasını yaptı (Kadıköy/İstanbul, 1933).
- “V.S.T.M.” Türkiye’deki ilk sivil pilotaj okulu açtı “Vecihi Sivil Tayyare Mektebi (Kadıköy/İstanbul, 1932)
- İlk Türk kapalı kabin yolcu/deniz uçağını “Vecihi XVI” inşa etti. (Kadıköy/İstanbul, 1933)
- İlk Türk Spor ve Eğitim uçağı “Vecihi XV” uçağını imal etti. (Kadıköy /İstanbul, 1933
- İlk Türk kadın tayyare pilotu Bedriye Bacı’yı (Gökmen) ve 12 pilot yetiştirdi (Kadıköy/İstanbul, 1933)
- Türk Kuşu’nun kuruluşu ilgili katkılarda bulunurken Türkiye’de ilk planör inşasını (US-4 ve PS-2) gerçekleştirdi. (Ankara, 1935-36)
- 225 km’lik mesafedeki Ankara-Eskişehir arasında iki tayyareye bağlı olarak planör uçuşu yapıldı. Uçuş, Vecihi komutasında yapıldı. U-2 Uçağını Vecihi kullandı. G-9 Planöründe Sabiha Gökçen vardı. (Eskişehir -16 Şubat 1936)
- Türkiye’de planörle hava kalma rekoru, 3 saat 10 dakika ile Türk Kuşu uzmanı Rus pilotu tarafından 14 Temmuz 1936 tarihinde kırıldı. Saat 14,17 de havalanan Vecihi Hürkuş 800 m. yükseklikte 5 saat 45 dakika ile yeni rekoru kırdı. (Eskişehir/İnönü, 15 Temmuz 1936)
- Kamu kaynaklı olmayan “Kanatlılar” havacılık dergisini 12 sayı süreli çıkarttı. (İstanbul, 1948)
- Yurt içi hatlarda yolcu ve kargo taşımacılık yapan “HHY” ilk özel havayolu şirketini kurdu. “Hürkuş Havayolları” (İstanbul, 1954-60).
- Türkiye’nin toprakaltı radyoaktif servetlerini (Toryum, uranyum, fosfat) tayyare ile tespit etti “MTA.” (1961-67).
- ICAO tarafından, dünyada pilotluğu 50 yılı aşan ilk Türk pilot olarak ödüllendirildi (1916-1967)
- 1916-67 yılları arasında, Vecihi Hürkuş toplam 102 ayrı model uçak kullanan ilk ve tek pilottur.
- Hayatının yaklaşık 30.000 saati havada geçen ilk ve tek Türk pilottur. 30.000 saat = 1.250 gün = 41 ay 20 gün = 3 yıl 5 ay.
(TVHMD tarafından hazırlanmıştır-2017)