6 Sigma felsefesi ve kültürü

Günümüz iş dünyasında rekabet, kalite ve verimlilik gibi kavramlar her zamankinden daha önemli hâle gelmiştir. Şirketler, hataları azaltmak, maliyetleri düşürmek, verimliliği artırmak ve müşteri memnuniyetini üst seviyelere çıkartmak amacıyla çeşitli iyileştirme metodolojileri kullanmaktadır. Bu metodolojilerden biri de şirket süreçlerinin optimizasyonu, operasyonel verimliliğin arttırılması için geliştirilmiş olan 6 Sigma (Six Sigma)’dır. 6 Sigma, karmaşık süreçleri iyileştirmek için bir metodoloji, bir felsefe ve bir performans ölçüm aracıdır. 6 Sigma, sadece bir süreç iyileştirme yöntemi değil, aynı zamanda bir organizasyon kültürü olarak da kabul edilmektedir. Yöntem hem organizasyonel dönüşümü hem de müşteri memnuniyetini artırarak şirketlerin sürdürülebilir başarısına katkı sağlamaktadır. Peki, 6 Sigma nedir, nasıl çalışır ve neden bu kadar önemlidir?

6 Sigma, kelime olarak İngilizce “Six Sigma”dan gelir. Sigma, istatistikte standart sapmayı ifade eder. Bu terim, bir sürecin ne kadar tutarlı çalıştığını yani ne kadar sapma gösterdiğini ifade eder. 6 Sigma’nın temel amacı, müşteri memnuniyeti sağlayacak şekilde hataları minimize ederek kaliteyi arttırmak ve sürecin daha verimli hâle getirilmesidir. Bir sürecin “6 Sigma” seviyesinde olması, hata oranının milyonda 3,4’ün altına düştüğü ve hata oluşma olasılığının düşük olduğunu gösterir. Bir örnekle açıklamak ve görselleştirmek gerekirse 6 Sigma seviyesine ulaşan bir fabrikada üretilen 1.000.000 (bir milyon) ürün içinden sadece 3,4 ünün hatalı olmasına tolerans gösterilmektedir. Bu da hataların %99,99966 doğruluk oranına kadar azaltılması anlamına gelmektedir.

Tarihsel olarak 6 Sigma’nın temelleri, 1986 yılında Motorola’da mühendis olarak çalışan Bill Smith tarafından atılmıştır. Smith, üretim süreçlerinde karşılaşılan kalite sorunlarını çözmek için istatistiksel analizlere dayalı bir metodoloji geliştirdi. Motorola, bu metodolojiyi benimseyerek sadece üretim kalitesini artırmakla kalmadı, aynı zamanda süreçlerini daha verimli hâle getirerek müşteri memnuniyetini de üst seviyelere taşıdı. Şirketin başarısı, 1988 yılında kazandığı “Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Ödülü” ile taçlandı. Motorola’nın ardından 6 Sigma’nın potansiyelini fark eden General Electric (GE), 1995 yılında CEO Jack Welch liderliğinde bu yöntemi benimseyerek çok büyük başarılara imza attı. Welch, 6 Sigma’yı yalnızca bir maliyet azaltma aracı olarak değil, aynı zamanda bir liderlik stratejisi olarak kabul etti ve GE’yi dönüştürdü. GE, sadece 1996-1999 yılları arasında 10 milyar doların üzerinde tasarruf sağladı. Welch’in başarısı, 6 Sigma’nın dünya çapında hızla benimsenmesine yol açtı ve bugün bu yöntem, otomotivden havacılığa, sağlıktan finans sektörüne kadar birçok alanda uygulanmaya başlandı.

İyileştirme profesyonelleri, 6 Sigma metodolojisini “Yalın” araçlarıyla birlikte kullanarak “Yalın 6 Sigma” olarak tanımlanmış ve güçlü bir metodolojiye dönüştürmüştür. Yalın 6 Sigma; yalın üretimin hız ve israfları azaltma gücünü, 6 Sigma’nın istatistiksel doğruluğu ve süreç kontrolü ile birleştirmiştir. Bu sebeple, bu iki iyileştirme metodunu birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısı olarak görmek gerekir.

6 Sigma, her aşamada veri odaklı kararlar almayı teşvik eder. Yani 6 Sigma, iyileştirilecek süreçle ilgili verilerin istatistik araçlarıyla birlikte analiz edilmesini ve doğru teşhisin konulmasını önemser. Önemli olan duygusal veya subjektif tahminler değil, objektif verilerdir.

6 Sigma, süreci iyileştirmek için DMAIC ve DMADV olmak üzere iki ana metodoloji kullanır. DMAIC; Tanımlama (Define), Ölçme (Measure), Analiz (Analyze), İyileştirme (Improve), Kontrol (Control)) adı verilen sistematik bir yol haritası ile gerçekleştirilir. Mevcut süreçlerdeki problemleri çözmek için kullanılır. Bu beş aşama, şirketlerin mevcut süreçlerini analiz edip iyileştirmeleri için adım adım bir rehber sunar:

1. Tanımlama: İlk aşamada iyileştirilecek süreç belirlenir, problem tanımlanır ve hedefler netleştirilir. Müşteri ihtiyaçları ve sürecin temel gereksinimleri de bu aşamada yapılır.
2. Ölçme: Mevcut süreçle ilgili veriler toplanır. Bu veriler, sürecin performansını ölçmek ve sorunları anlamak için kullanılır. Ölçme aşamasında, sürecin hangi noktalarında sapmalar olduğunu ve hataların kaynağını belirlemek çok önemlidir.
3. Analiz: Toplanan veriler analiz edilir. Hangi faktörlerin hatalara yol açtığı belirlenir. Kök nedenler, akıştaki darboğaz ve aksaklıklar tespit edilir. Bu aşama, sürecin en verimli hâle getirilmesi için kritik bilgileri sağlar.
4. İyileştirme: Sorunları çözmek için orijinal çözümler geliştirilir ve uygulanır. Süreç, test edilerek iyileştirilir ve daha verimli hâle getirilir.
5. Kontrol: İyileştirme sürecinin ardından elde edilen yeni süreçlerin sürdürülebilir olmasını sağlamak için kontrol mekanizmaları oluşturulur. Bu aşama, iyileştirmelerin kalıcı olmasını temin eder.

DMADV ise sıfırdan bir süreç veya ürün tasarımı için kullanılır. DMADV; Tanımla (Define), Ölç (Measure), Analiz (Analyze) Tasarla (Design) ve Doğrula (Verify) olarak ifade edilir. Bu metodoloji, özellikle yeni ürünler veya süreçlerin tasarlanmasında ve optimize edilmesinde etkili bir araçtır.

Bu ilkede, her zaman daha iyisini hedeflemek temel bir anlayıştır. 6 Sigma, süreçlerin performansını ölçmek için sigma seviyeleri kullanır. Bu seviyeler, süreçteki hata oranını ve başarı yüzdesini gösterir. Aşağıda bu seviyelerin hata (1 milyon üründe) ve başarı oranlarını (%) özetler:

1.Sigma: 691.460 hata, başarı oranı %30,85.

2 Sigma: 308.530 hata, başarı oranı %69,15.

3 Sigma: 66.800 hata, başarı oranı %93,32.

4 Sigma: 6.210 hata, başarı oranı %99,38.

5 Sigma: 233 hata, başarı oranı %99,9767.

6 Sigma: 3,4 hata, başarı oranı %99,99966.

6 Sigma’nın, temel ilkeleri; Müşteri Odaklılık, Veri Temelli Yaklaşım, Varyasyonun Azaltılması, Takım Çalışması ve Katılım ve Sürekli İyileştirme (Kaizen) olarak sınıflandırılabilir.

6 Sigma’nın şirketler için birçok avantajı bulunmaktadır. Öncelikle, bu metodoloji ile süreçlerdeki hatalar minimize edilerek ürün ve hizmetlerin kalitesi artırılır. Müşteri memnuniyeti de doğrudan iyileşir çünkü hata oranı düştükçe, müşteriye sunulan hizmet ya da ürünler daha kaliteli hâle gelir. Burada müşteri olarak ifade edilen hem iç hem de dış müşteridir. Yani bir sürecin çıktısını girdi olarak kullanan şirket içindeki bir birim o sürecin müşterisidir.

Bunun yanı sıra 6 Sigma, maliyetlerin düşürülmesine de yardımcı olur. İyileştirilen süreçler, daha az kaynak kullanımı ile aynı çıktıyı elde etmenizi sağlar. İlk seferde doğru yapma oranını artırır. Bu da maliyetleri düşürerek şirketin kârlılığını artırır. Verimlilik artışı ve atıkların azaltılması da 6 Sigma’nın sağladığı önemli diğer faydalardır.

Dijital dönüşüm projeleriyle birlikte 6 Sigma’nın veri analitiğine dayalı yapısı, şirketler için daha değerli hâle gelmiştir. Özellikle perakende, sağlık ve enerji sektörlerinde, süreç optimizasyonu ve müşteri memnuniyetini artırmak için 6 Sigma’nın etkili bir araç olduğu görülmektedir. 6 Sigma, sadece büyük şirketler için değil, küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için de uygundur. Küçük şirketler, bu metodoloji sayesinde daha düşük maliyetlerle daha yüksek kalite ve müşteri memnuniyeti elde edebilirler.

6 Sigma yalnızca bir kalite kontrol tekniği değil, aynı zamanda bir şirketin genel kültürünü ve yaklaşımını değiştiren bir iş mükemmeliyeti metodolojisidir. Her çalışanı iyileştirmenin bir parçası hâline getirmeyi hedefler. 6 Sigma iyileştirme projesinde görev alan her çalışanın çalışmaya katkıda bulunması beklenir. Bu, çalışanların süreçlere dair fikirlerini belirtmelerini, çözüm önerileri sunmalarını ve sürekli gelişim sağlamak adına katkıda bulunmalarını sağlar. Ayrıca 6 Sigma felsefesi, liderlikten gelen güçlü bir taahhüt gerektirir. Üst yönetimin sürece olan desteği, değişimin başarılı olmasında belirleyici bir faktörü ve olmazsa olmazıdır.

6 Sigma uygulamaları, eğitim ve sertifikasyon gerektirir. Şirketler, sürecin başarılı bir şekilde yürütülmesi için çalışanlarını eğitime dahil ederler. Eğitimleri başarıyla tamamlayanlar ve uygulama projelerini istenilen seviyede gerçekleştirenler seviyelerine göre Yeşil Kemer (Green Belt), Siyah Kemer (Black Belt) ve Master Siyah Kemer (Master Black Belt) gibi ünvanlara ulaşırlar. Bu eğitimler, çalışanların analitik düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirir. Ancak çalışanların bu metodolojiyi etkin bir şekilde kullanması için eğitim ve sertifikasyon tek başına yeterli olmayacaktır. Eğitim ve sertifikasyon sonrası çalışanların 6 Sigma projeleri gerçekleştirerek bu metodu teorik bilgiden pratiğe çevirmeleri çok kritiktir.

Sonuç olarak 6 Sigma, uygulama ve kültürel dönüşüm açısından zorluklar barındırsa da doğru stratejilerle ve üst yönetimin kararlı desteğiyle uygulanması sonrasında şirketlere büyük avantajlar sağlar. 6 Sigma, maliyetleri düşürmesiyle beraber verimliliği, kaliteyi ve sürdürülebilirliği artırarak iş dünyasında rekabet gücünü artırmaya yönelik güçlü bir araçtır.